Panele zgłoszone na IV Zjazd PTBFM

IV Zjazd Filmoznawców i Medioznawców

Narracje – teorie, strategie, konteksty

pod auspicjami Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami

współorganizatorzy: SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny

przy współudziale Uniwersytetu Warszawskiego i Instytutu Sztuki PAN

28-30 czerwca 2023, Warszawa

Szanowni Państwo,

  • Propozycje wystąpień lub sesji prosimy zgłaszać mailowo do wszystkich osób koordynujących dany panel, korzystając z arkusza zamieszczonego na stronie PTBFM. Koordynatorzy będą przyjmować propozycje wystąpień mieszczących się w obrębie zgłoszonych i zatwierdzonych paneli.
  • Prosimy wypełnić wszystkie rubryki zgłoszenia, nie pomijając poszczególnych informacji.
  • Zgłoszenia będą przyjmowane do 1 lutego 2023 roku.
  • Zgłoszenie można wysłać tylko do jednego panelu. Osoba wysyłająca zgłoszenie nie musi być członkiem/członkinią PTBFM.
IV Zjazd Filmoznawców i Medioznawców formularz zgłoszeniowy-wystapieniaPobierz

TYTUŁ PANELU: (Mikro)narracje zaangażowane gier cyfrowych 

KOORDYNATORZY PANELU: dr Miłosz Babecki, dr Joanna Pigulak, dr Marcin Pigulak 

ADRESY MAILOWE: milosz.babecki@uwm.edu.pl, joanna.pigulak@amu.edu.pl (osoba kontaktowa), marcin.pigulak@amu.edu.pl 

OPIS PANELU: Intensywny rozwój serious games w pierwszej i drugiej dekadzie XXI wieku udowodnił, że gry cyfrowe stanowią medium o ogromnym potencjale w zakresie tworzenia narracji zaangażowanych społecznie, politycznie, ideologicznie i kulturowo. Zakres oddziaływania gier zaangażowanych, które zazwyczaj tworzone są przez niewielkie kolektywy twórcze operujące ograniczonymi środkami finansowymi, jest znaczący – stają się one częścią kultury nieludycznej, funkcjonując w dyskursach obywatelskich i narodowościowych, tożsamościowych, równościowych czy ekologicznych. Serious games, jak wskazywali już pierwsi teoretycy badający to zjawisko medialne, tacy jak Ian Bogost, Gonzalo Frasca oraz Zach Whalen, opisują bieżące zjawiska lub istotne procesy społeczne przy użyciu mikroform – krótkich, często epizodycznych struktur narracyjnych, które w procesie interpretacji odsłaniają bogactwo znaczeń. 

O potencjale perswazyjnym i publicystycznym niewielkich, zaangażowanych form narracyjnych pisze się coraz więcej także w polskiej przestrzeni naukowej i krytycznej (zob. m.in. prace M. Babeckiego, M. Falkowskiej, P. Kubińskiego, P. Świątka). Różnorodność form i formatów gier zaangażowanych a także ich oryginalność audiowizualna oraz gameplayowa, skłania do wieloaspektowego – medioznawczego, filmoznawczego, groznawczego, literaturoznawczego, socjologicznego, antropologicznego i komunikologicznego – spojrzenia na to zagadnienie. Wobec powyższego proponujemy interdyscyplinarny i transdyskursywny namysł nad (mikro)narracjami gier zaangażowanych w następujących, przykładowych kontekstach: 

  • serious games jako konwencja gatunkowa – cechy swoiste, możliwe zakresy innowacji i ewolucji konwencji; 
  • seroius games jako media alternatywne i zakłócające; 
  • funkcje gier zaangażowanych: od komentarza obywatelskiego do manifestu ideologicznego; 
  • osobiste (mikro)narracje – autobiograficzne gry zaangażowane; 
  • gry zaangażowane jako źródło pamięci historycznej i wytwór kultury historycznej; 
  • (mikro)narracje zaangażowane w ujęciu studiów postkolonialnych i feministycznych, queer studies, men/women studies, ekokrytyki, animal studies i in.; 
  • paradoksy rynku serious games: zagadnienie cenzury i autocenzury, napięcie między rynkowym przeznaczeniem gier cyfrowych a programową niezależnością gier zaangażowanych; 
  • fałszywe (mikro)narracje zaangażowane – kategoria fake news w kontekście gier cyfrowych; 
  • (nie)aktualne serious games? Trwałość i przemijanie (mikro)narracji zaangażowanych; 

gry zaangażowane w kontekście kultur alternatywnych i subkultur świata gier wideo (glitch art, demoscena). 

TYTUŁ PANELU: (Nie)poprawne narracje kina Bliskiego Wschodu 

KOORDYNATORZY PANELU: dr Adam Domalewski 

ADRESY MAILOWE: domalewski.adam@gmail.com 

OPIS PANELU: Dekada, która upłynęła od czasu Arabskiej Wiosny, obfitowała w istotne dokonania artystyczne we wszystkich najważniejszych kinematografiach Bliskiego Wschodu (od kina irańskiego i izraelskiego poczynając, na libańskim i egipskim skończywszy). Narracje odzwierciedlające sytuację regionu i jego dzisiejsze oblicze z jednej strony dają wyraz postępującej demokratyzacji społeczeństw (w efekcie oddolnych protestów i ruchów reformatorskich), z drugiej zaś wskazują na trapiące wciąż Bliski Wschód konflikty i problemy.  

Twórczość najbardziej cenionych dziś reżyserek i reżyserów pochodzących z tej części świata (m.in. Asghara Farhadiego, Elii Suleimana, Nadava Lapida, Nadine Labaki, Jafara Panahiego, Samuela Maoza, Mohammada Rasoulofa, Nuriego Bilge Ceylana, Semiha Kaplanoğlu, Deniz Gamze Ergüven), choć wykazuje silne związki z systemem kina europejskiego (tak w wymiarze instytucjonalnym, jak estetycznym), zachowuje swoją specyfikę, odnosząc się do dynamicznej rzeczywistości w krajach ich pochodzenia. Kino Bliskiego Wschodu nie zawsze pozostaje przy tym w zgodzie z prądami intelektualnymi obowiązującymi na Zachodzie – można wręcz traktować je jako pole ścierania się konkurencyjnych tradycji, idei, polityk, tożsamości czy religii. Dzieje się tak również w przypadku kina popularnego, które – oglądane z europejskiej perspektywy – niejednokrotnie w jeszcze większym stopniu odzwierciedla kulturową odmienność, a także przykuwa uwagę „niepoprawnością” obecnych w nim motywów, norm i wartości. 

Chcielibyśmy zaproponować refleksję nad następującymi obszarami problemowymi:  

– transnarodowość kina Bliskiego Wschodu, 

– najważniejsi autorzy i ich poetyki, 

– kino jako element walki i oporu, twórczynie i twórcy politycznie i społecznie zaangażowani, 

– polityczna niepoprawność w kinematografiach Bliskiego Wschodu (np. kino w służbie nacjonalizmów, zjawisko pinkwashingu, konserwatywne wzorce kulturowe i ich filmowa artykulacja),  

– kino jako działalność tłumiona i niepoprawna, cenzura w krajach Bliskiego Wschodu, 

– recepcja dawnego i współczesnego kina bliskowschodniego w Polsce i na świecie, 

– kino gatunkowe na Bliskim Wschodzie,  

– queerowe kino bliskowschodnie. 

TYTUŁ PANELU: Taśmy, płyty i strumienie. Kulturowe badania nad nośnikiem tekstów audiowizualnych 

KOORDYNATORZY PANELU: dr hab. prof. UŁ Piotr Sitarski 

ADRESY MAILOWE: piotr.sitarski@uni.lodz.pl 

OPIS PANELU: Techniczna podstawa tekstów audiowizualnych zawsze wpływała na ich kształt estetyczny, funkcjonowanie w społeczeństwie i prywatne praktyki medialne. Od różnych rodzajów tradycyjnej taśmy filmowej, przez taśmę magnetyczną, zapisy płytowe aż do plików cyfrowych nośnik odgrywał istotną, choć często niedostrzeganą, rolę w przemyśle i kulturze filmowej.  

Panel obejmuje między innymi następujące zagadnienia: 

  • Historia techniki zapisu tekstów audiowizualnych. 
  • Rewolucja w kinach – przejście na nośniki cyfrowe.  
  • Rewolucja w domach – serwisy VOD. 
  • Ontologia obrazu filmowego wobec materialności nośnika. 
  • Nośnik jako element dyspozytywu filmowego. 
  • Nośnik wobec dramaturgii filmowej (przemiany poetyki seriali, rozwój skomplikowanych narracji). 
  • Praktyki oglądania filmów powiązane z kolejnymi nośnikami (binge watching, oglądanie wielu ekranów jednocześnie). 
  • Rynek VOD – strategie programowe i marketingowe. 
  • Pandemia COVID-19 a przemiany nośników. 
  • Kolekcjonowanie nośników: materialnych i cyfrowych. 
  • Oglądalność – jak rzeczywiście ją mierzyć i w jaki sposób zależy ona od nośnika?  
  • Przemiany i kontrprzemiany nośników: retropraktyki (tradycyjne projektory taśmowe w epoce cyfrowej, współczesne oglądanie kaset wideo, tradycyjna taśma jako element procesu cyfryzacji filmów). 
  • Znaczenie nośnika w badaniach nad filmem, nośnik jako czynnik determinujący tworzenie historii i teorii filmu. 
  • Znaczenia nośnika dla tworzenia kanonów filmowych (kolekcje arcydzieł, przeglądy twórczości mistrzów). 
  • „Wojny formatów” (VHS kontra Betamax, Blu-Ray kontra HD DVD i inne). 
  • Cyfrowa rekonstrukcja filmów. 

TYTUŁ PANELU: Metody ilościowe i badania empiryczne w filmo- i medioznawstwie 

KOORDYNATORZY PANELU: dr Miłosz Stelmach 

ADRESY MAILOWE: milosz.stelmach@uj.edu.pl 

OPIS PANELU: Nauki humanistyczne, w tym badania nad filmem i mediami, coraz chętniej sięgają po narzędzia empiryczne oraz ilościowe – metody eksperymentalne, biga data, analizę statystyczną czy różne sposoby kwantyfikacji oraz wizualizacji danych. Bardzo często proponują one inne spojrzenie na znane już fenomeny – poprzez zmianę skali, metodologii, optyki czy sposobu prezentacji i interpretacji wyników – a czasem wręcz odkrywają zupełnie nowe obszary zainteresowania. W szczególności skłaniają one do badań inter- i transdyscyplinarnych, w których metody nauk społecznych i ścisłych mieszają się z tymi tradycyjnie humanistycznymi. 

Celem panelu jest namysł nad możliwościami, jakie filmo- i medioznawstwu dają metody ilościowe, zgłębienie ich tradycji i dotychczasowych dokonań, określenie potencjału oraz ograniczeń, wytyczenie dróg na przyszłość, a także prezentacja wyników rozmaitych badań mieszczących się w tym obszarze. 

TYTUŁ PANELU: Strategie autorskie i sytuacje narracyjne w filmach o artystach i sztuce 

KOORDYNATORZY PANELU: dr Iwona Grodź 

ADRESY MAILOWE: iwonagrodz@op.pl 

OPIS PANELU: Temat panelu ma zachęcić Autorów do wskazania, uporządkowania i przeanalizowania najciekawszych przykładów filmów na temat artysty i sztuki, zrealizowanych zarówno w Polsce jak i innych częściach świata). Ma też ukazać, jakie strategie autorskie i sytuacje narracyjne zostały w tych filmach zastosowane.  

Celem jest odpowiedź na pytania związane z rolą artysty, funkcją jego twórczości i miejscem „języka biografii” (też autobiografii) w szeroko pojętej kulturze filmowej. Z tym ostatnim wiążą się dodatkowe problemy do rozważenia: czy istotnie jest on „wyzwaniem” dla współczesności? Czy jest jedynie doraźną tendencją, ulotną modą? A może „konstantą” sztuki ruchomych obrazów XX i XXI wieku? Czy cechuje ów „język” innowacyjność (rewitalizacja, kontestacja), kontynuacyjność (wizualizacja, afirmacja), a może epigonizm, powtarzalność, a więc schematyczność? W końcu komu są potrzebne i do kogo kierowane filmy na ten temat?  

TYTUŁ PANELU: Historie kobiet w kinie polskim – narracje filmowe, biograficzne i badawcze 

KOORDYNATORZY PANELU: dr Magdalena Podsiadło-Kwiecień 

ADRESY MAILOWE: magdalena.podsiadlo-kwiecien@uj.edu.pl 

OPIS PANELU: Zgodnie z koncepcją Christine Gledhill and Julii Knight (2015) dotyczącą „kobiecej historii filmu”, narracje związane z kinową historią kobiet nie powinny polegać ani na przywracaniu i dopisywaniu kobiet do istniejącej historii kina, ani na tworzenie osobnej kobiecej wersji, całkowicie odrębnej od tej skoncentrowanej na mężczyznach. Chodzi raczej o sprowokowanie namysłu nad tradycyjnymi sposobami tworzenia historii filmu, nad stosowanymi metodami, które należałoby tak zmodyfikować, aby za ich pomocą można było wskazać na znaczenie i rolę kobiet w rozwoju kina, do którego przyczyniły się swoją pracą i różnorodnymi działaniami twórczymi.  

Celem panelu jest dyskusja nad narracjami związanymi z kobietami – zarówno filmowymi, jak i biograficznymi oraz badawczymi. Takie ujęcie może być źródłem nowych interpretacji filmowych obrazów kobiecości. A także przyczynić się do odświeżenia i popularyzacji wiedzy o postaciach kobiet zawodowo związanych z kinem polskim, do ukazania ich dorobku i znaczenia w dziejach polskiej kinematografii. Studiom nad indywidualnymi życiorysami i przebiegiem pracy zawodowej kobiet będzie towarzyszył namysł nad mechanizmami, jakimi rządzi się kino, jego system produkcji oraz kultura filmowa.  

TYTUŁ PANELU: Kino religijne we współczesnej kulturze – wielokontekstowość narracji   

KOORDYNATORZY PANELU: dr hab. Justyna Szulich-Kałuża, prof. KUL 

ADRESY MAILOWE: justyna.szulich-kaluza@kul.pl 

OPIS PANELU: Film religijny ma od początku istnienia kinematografii specyficzne miejsce i zadanie. Jest bowiem dziełem sztuki, formą artystycznego wyrazu, a jednocześnie zapisem ludzkiej dualności, świata sacrum i profanum oraz wyznacznikiem interesujących przemian religijnych, kulturowych i społecznych.    

Współcześnie kino religijne rozumiane jest w sposób szerszy niż to jest przyjęte w polskiej genologii filmu. Dynamiczny postęp technologiczny przynosi ważne konsekwencje dla filmu religijnego, kształtują się liczne innowacje obrazowe, pojawiają nowe formy montażu i struktury narracyjne. Nowe media i technologie dostarczają narzędzi, które pozwalają lepiej realizować tradycyjne zadania filmowe, tworzą nowoczesne konwencje, przekształcają gatunki, naruszają tradycyjne relacje pomiędzy rzeczywistością a jej audiowizualnymi i wirtualnymi przedstawieniami. 

Proponujemy następujące pola problemowe: 

  • Narracje filmów religijnych (specyficzne cechy: orientacja aksjologiczne, metaforyka, refleksyjność, estetyka świętości, przenikanie świata sacrum i profanum, fenomen transcendencji i duchowości, „nadimpresja” niezwykłości) 
  • Twórcy i motywy filmów religijnych – specyfika autorskich narracji  
  • Film religijny w komunikacji społecznej – cechy, funkcje, znaczenie, sposoby wykorzystania  
  • Film religijny w przestrzeni medialnej – gatunki, funkcje, sposoby wykorzystania i ekspozycji,  nowe przestrzenie wizualne, nowe techniki kreacyjne, praktyki rekompozycji, remiksu 
  • Zjawisko hybrydyzacji filmu religijnego w mediach (deskrypcja i cechy procesów integracji konwencji formalnych, technicznych, estetycznych, artystycznych) oraz intermedialności i multimedialności filmu  
  • Dialog filmu religijnego z kulturą popularną  
  • Dialog filmu religijnego ze sztukami pięknymi  
  • Etyczne i teologiczne dylematy filmu religijnego (m.in. problem filmów pseudo-religijnych i pseudo-biblijnych, religijne prowokacje intelektualne i wizualne)  
  • Wymiar edukacyjny oraz aplikacyjny filmu religijnego 

Metody i techniki analiz filmu, paradygmaty interpretacji oraz badania audytorium filmu religijnego 

TYTUŁ PANELU: Animation Studies w Polsce: perspektywy i stan badań 

KOORDYNATORZY PANELU: dr Ewa Ciszewska; dr Agnieszka Powierska 

ADRESY MAILOWE: ewa.ciszewska@uni.lodz.pl; agnieszka.powierska@pans.wloclawek.pl 

OPIS PANELU: Przesuwanie się animacji ku centrum twórczości filmowej, jej widoczność w serwisach streaminigowych, twórczości live-action oraz zaskakujące nieraz formy funkcjonowania w kontekstach postmedialnych zmuszaja do zadania pytań o współczesny status animacji i proponowane przez nią narracje. Jednocześnie sama animacja jako przedmiot badawczy lokowana jest w obrębie narracji tworzonych przez różne dyscypliny: edukację medialną, polonistykę stosowaną, socjologię sztuki, gender studies, historię oraz specjalizacje filmoznawcze (badania nad festiwalami, badania produkcyjne). Ma miejsce intensywna weryfikacja dotychczasowych ustaleń dotyczących przeszłości animacji oraz jej miejsca w kulturze i komunikacji społecznej. Proponujemy, aby panel Animation Studies w Polsce – perspektywy i stan badań był okazją do spotkania różnorodnych punktów widzenia i tematów badań nad animacją, nad jej narracjami i nad narracjami o niej: od retrospektywnych po futurospektywne, od biograficznych po posthumanistyczne.  

TYTUŁ PANELU: Antyczna współczesność. O roli antyku w konstruowaniu filmowych narracji o teraźniejszości i przyszłości 

KOORDYNATORZY PANELU: dr Patrycja Rojek 

ADRESY MAILOWE: patrycja.rojek@amu.edu.pl 

OPIS PANELU: Wraz z nastaniem tradycji romantycznej – jak przypomina Umberto Eco w słynnym Micie Supermana – całkowicie zmienia się zakres odbiorczych oczekiwań wobec utworów fikcjonalnych. Nieprzewidywalność intrygi staje się dalece bardziej atrakcyjna i ważniejsza od obowiązującego w dotychczasowym paradygmacie konstruowania opowieści założenia, że opowiadać należy historie, które są już odbiorcy dobrze znane.  

Mimo trwałego położenia akcentu na zaskoczenie, zachwyt i pierwsze wrażenie jako badacze filmu wiemy doskonale, że nie zaprowadziło to kultury do momentu, w którym dana historia może być opowiedziana tylko raz. Pośród rozmaitych wytworów popkultury rozkochanej w remake’ach i rebootach obserwujemy także powtórzenia i powroty innego typu. Wracają konkretne opowieści mające źródła w starożytnych mitologiach, z ich unieruchomionymi w swoich stałych cechach osobowości bohaterami, których do dziś potrafimy bez trudu wskazywać z imienia 

W ramach niniejszego panelu pochylimy się nad rolą antyku w konstruowaniu współczesnych filmowych i serialowych narracji o teraźniejszości oraz bliższej lub dalszej przyszłości. Przyjrzyjmy się zatem diagnozom na temat kondycji ludzkości, które wynikają z modelowania postaci na wzór Odysa, Penelopy, Medei czy Tezeusza; kulturowym więziom pomiędzy mitycznymi herosami i superbohaterami; czy też wpływom konkretnych antycznych wyobrażeń na analogiczne zjawiska bliższe teraźniejszości (np. zmitologizowanym echom starożytnych wojen w obrazach wojen współczesnych).  

W równym stopniu oczekiwane są zatem zgłoszenia zanurzone w: 

  • badaniach współczesnej recepcji antyku – zwłaszcza grecko-rzymskiego oraz judeochrześcijańskiego,  
  • badaniach tematologicznych w duchu rozpoznań Janiny Abramowskiej – rozpatrujących współczesne przetworzenia mitycznych motywów jako integralne elementy serii tematycznych, 

innych obszarach metodologicznych – jako że opowieści mityczne są często znakomitym nośnikiem refleksji o feminizmie, ekologii czy kolonializmie. 

TYTUŁ PANELU: Rozmowy przy kuchennym stole. Opowieści o osobistym doświadczeniu 

KOORDYNATORZY PANELU: dr Dagmara Rode 

ADRESY MAILOWE: dagmara.rode@uni.lodz.pl 

OPIS PANELU: Zachodni ruch feministyczny tzw. drugiej fali ukształtowany został między innymi przez praktykę dzielenia się osobistym doświadczeniem w ramach grup podnoszenia świadomości, kojarzoną z „rozmowami przy kuchennym stole” – nierzadko deprecjonowanymi tradycyjnymi przestrzeniami kobiecego oporu. Spotkania te przede wszystkim wykorzystywane były jako narzędzie mobilizacji, pozwalające budować wspólnotę i zachęcać do działania. Co istotne, służyły one do produkcji wiedzy o życiu osób doświadczających opresji i wpłynęły na formującą się feministyczną epistemologię. Znalazły także odzwierciedlenie w praktykach artystycznych. Strategia podnoszenia świadomości, od lat siedemdziesiątych XX wieku wielokrotnie kwestionowana i przekształcana, wciąż pozostaje ważnym punktem odniesienia dla współczesnych przedsięwzięć zarówno aktywistycznych, jak i artystycznych, a opowiadanie o osobistym doświadczeniu jest używane przez działaczki i działaczy znacznie szerzej niż tylko w ruchu feministycznym. 

W ramach panelu chciałabym zaproponować namysł nad wykorzystywaniem opowiadania o osobistym doświadczeniu jako narzędzia zmiany społecznej. Przedmiotem zainteresowania mogą stać się między innymi rozciągające się między zaangażowanym dokumentem a projektami sieciowymi praktyki medialnego aktywizmu grup marginalizowanych, które traktują dzielenie się osobistym doświadczeniem jako broń polityczną. Problemem zasługującym na analizę zdają się sposoby opowiadania i strategie retoryczne, jakie wyłoniły się i wciąż wyłaniają z przekładania podnoszenia świadomości na język sztuki, w tym zmieniające się i zależne od używanego medium formy konstruowania wspólnych narracji z jednostkowych historii. Ważnym polem namysłu stają się obecnie także przemiany w przemyśle filmowym czy szkolnictwie artystycznym prowokowane przez publiczne opowiadanie osobistego doświadczenia przez osoby pokrzywdzone i, szerzej, obecność praktyk określanych mianem call outu w przestrzeni publicznej, w tym w mediach społecznościowych. 

TYTUŁ PANELU: Czy możliwa jest ludowa historia kina polskiego? 

KOORDYNATORZY PANELU: dr Sebastian Jagielski, dr Elżbieta Ostrowska 

ADRESY MAILOWE: sebastian.jagielski@uj.edu.pl, ostrowskaelzb@gmail.com 

OPIS PANELU: W historii kina polskiego mamy setki patriotycznych filmów o tym, jak bohaterscy Polacy walczyli z zaborcą czy okupantem o niepodległość kraju i ani jednego o tak fundamentalnym wydarzeniu, jak zniesienie pańszczyzny. Opanowanie sfery symbolicznej przez wzorce kultury (post)szlacheckiej i ukrycie klasowego wymiaru tego zawłaszczenia doprowadziło do trwałego wymazania konkurencyjnych narracji o emancypującym się ludzie.  

Celem panelu jest refleksja nad możliwością przebudowy narodowego paradygmatu kina i kultury polskiej. Jak tworzyć i rozwijać w kinie i w refleksji o nim inne sposoby myślenia, analizowania i odczuwania, które ujawniłyby ukrywane przez władzę i wyparte przez społeczeństwo hierarchie i wykluczenia społeczne? Gdzie w kinie polskim należy szukać ludowych genealogii i jakie emancypacyjne projekty kino to realizowało w przeszłości? Jakich praktyk, filmów i tekstów potrzeba, żeby uwidocznić napięcia klasowe i antagonizmy społeczne dzielące uciskanych i uciskających. 

TYTUŁ PANELU: Nie tylko obraz. Słowo, dźwięk, muzyka, przestrzeń, czas jako środki budowania narracji filmowej 

KOORDYNATORZY PANELU: prof. dr hab. Bogusław Skowronek 

ADRESY MAILOWE: bosko@up.krakow.pl 

OPIS PANELU: W klasycznym rozumieniu narracji filmowej, jako procesie przedstawiania informacji, służących rozpoznaniu i zrozumieniu akcji i tworzeniu całościowej, spójnej filmowej historii najczęściej akcentuje się wszelkie zabiegi formalne, wykorzystujące progresję danych wizualnych. W niniejszym panelu idzie zaś o spojrzenie na wszelkie inne, potencjalnie możliwe, nie tylko wizualne warstwy semiotyczne dzieła filmowego, które (współ)tworzą filmowe opowiadanie. 

Interesujące byłoby spojrzenie nie tylko na aspekty formalne tych użytych środków, ale także na ich całościową wymowę – nie wyłącznie w konkretnym dziele, ale też w szerszym, całościowym filmoznawczym, kulturowym oraz ideologicznym ujęciu. 

TYTUŁ PANELU: Mikronarracje i makrotrendy 

KOORDYNATORZY PANELU: dr Karol Jachymek 

ADRESY MAILOWE: kjachymek@swps.edu.pl 

OPIS PANELU: TikTok to popularna aplikacja mobilna, medium społecznościowe, choć – być może – ze względu na specyfikę jego działania lepiej określić go mianem współczesnej platformy medialnej bądź platformy rozrywkowej. W przeciwieństwie do innych social mediów na TikToku nie buduje się ścisłej sieci znajomych, z którymi prowadzi się rozmowy i utrzymuje stały kontakt. Istota tego narzędzia polega na oglądaniu i tworzeniu krótkich materiałów wideo – wyświetlanych w pionie i z (najczęściej) włączonym dźwiękiem. Maksymalny czas nagrania wynosi 10 minut (na TikToka można wgrywać wcześniej przygotowane filmy o takiej długość), choć w gruncie rzeczy największą popularnością wśród użytkowników i użytkowniczek tej aplikacji cieszą się znacznie krótsze formaty – trwające od kilku(nastu) do kilkudziesięciu sekund. Takie też są przez nią najczęściej promowane. 

Krótkie formy wideo stają się aktualnie coraz ważniejszą częścią współczesnej rzeczywistości medialnej. Dominują one zresztą nie tylko na TikToku. Możliwość nagrywania i oglądania krótkich materiałów wideo wyświetlanych w pętli wprowadził m.in. Instagram (Reels). Po funkcjonalność tę sięgnął także YouTube (YouTube Shorts) – być może symbolicznie wracając tym samym do swoich początków. 

Celem panelu będzie zatem namysł nad współczesnym fenomenem krótkich form wideo – mikronarracji trwających od kilku(nastu) do kilkudziesięciu sekund. Skąd bierze się ich ogromna popularność w pejzażu dzisiejszej kultury medialnej? Jaka jest ich historia i specyfika? Jak się je tworzy? Kto i w jaki sposób je ogląda? Jak cyrkulują one (nie tylko) w przestrzeni cyfrowej? Jakie są praktyki związane z ich remiksowaniem? W jakim stopniu kształtują one obecnie kody (pop)kulturowe i wpływają na obowiązujące sposoby i style komunikacji? Jak oddziałują na rzeczywistość medialną (i marketingową)? Czy określają one w jakimś zakresie różnice generacyjne? Etc. 

To właśnie m.in. na te i inne pytania spróbujemy znaleźć odpowiedź podczas prowadzonych w trakcie panelu rozważań. 

TYTUŁ PANELU: Strategie narracyjne historii wizualnej 

KOORDYNATORZY PANELU: dr Piotr Kurpiewski, Dorota Skotarczak, Joanna Szczutkowka

ADRESY MAILOWE: piotr.kurpiewski@ug.edu.pl,skot@amu.edu.pl, historyk@ukw.edu.pl

OPIS PANELU: Współcześnie historia wizualna stała się pełnoprawną subdyscypliną nauki historycznej o czym świadczą fundamentalne publikacje rodzimych badaczy: Doroty Skotarczak (Historia wizualna) czy Piotra Witka (Andrzej Wajda jako historyk), precyzyjnie opisujące meandry tego typu historii niekonwencjonalnej. W natłoku różnorodnych, przede wszystkim audiowizualnych, tekstów kultury, zapraszamy do dyskusji nad strategiami narracyjnymi obecnymi w jak najszerzej rozumianej historii wizualnej. Proponujemy następujące sekcje tematyczne: fabularny i dokumentalny film historyczny – strategie narracyjne wczoraj i dziś, narracyjny charakter mediów audiowizualnych w edukacji historycznej, strategie narracyjne gier historycznych (wirtualnych i tradycyjnych), narracje wystawiennicze, historia wizualna w przestrzeni publicznej. Nie zamykamy się jednak na inne wątki tematyczne, dla których historia wizualna może być punktem wyjścia do podjęcia rozważań o charakterze naukowym lub popularyzatorskim.  

TYTUŁ PANELU: Narracje humanistyczne w kształceniu artystycznym 

KOORDYNATORZY PANELU: dr hab. Monika Talarczyk, prof. ucz. 

ADRESY MAILOWE: m.talarczyk@filmschool.lodz.pl 

OPIS PANELU: Narracje humanistyczne, rozwijane w teorii i historii sztuk oraz wiedzy o człowieku jako istocie społecznej stanowią od początku funkcjonowania szkół filmowych istotny element kształcenia artystycznego. W dobie urynkowienia kultury audiowizualnej i gwałtownego rozwoju technologii medialnych programy nauczania zostały rozbudowane o zagadnienia utylitarne, przygotowujące absolwentów do funkcjonowania na rynku pracy i w nowych mediach. Reforma programu nauczania wywołała napięcia na linii aksjologii – wpisanej w humanistykę i pragmatyki – wpisanej w kształcenie dla rynku pracy. Akademiczki i akademicy w szkołach filmowych znów zadają sobie pytania o miejsce humanistyki w tego typu uczelniach, zarówno tych o profilu zawodowym, jak i ogólnoakademickim. Jakie miejsce zajmowała niegdyś, a jakie zajmuje dziś humanistyka w szkołach filmowych? Czy jest postrzegana jako partnerka kultury i sztuki filmowej, przemysłu filmowego i sektora audiowizualnego, czy przeciwnie – antagonistka ekonomii, produkcji, praktyki zawodu? Czy narracje humanistyczne w kształceniu artystów i pracowników nowych mediów (jedynie) odpowiadają na wyzwania współczesności (kryzys klimatyczny, kryzys uchodźczy, kryzys demokracji, dyskryminacja kobiet i osób LGBT+, mobbing i molestowanie etc.), czy też zdolne są rzucić wyzwanie współczesności, w tym pragmatyce kształcenia i uprawniania zawodów medialnych (standardy nauczania i pracy kolektywnej, psychologia twórczości, alternatywa dla relacji mistrz-uczeń, podmiot i media w posthumanizmie)? Jakie są strategie uwierzytelniania dyskursu humanistycznego w praktycznej nauce zawodu i obecności akademików w wyższych szkołach artystycznych? W jaki sposób włączyć narracje humanistyczne w edukację nowego pokolenia pracowników mediów, by byli zdolni do kolektywnej twórczej pracy z poszanowaniem różnorodności i zmiany status quo rynku mediów, aby odpowiadała wartościom społecznym. Z drugiej strony być może te zmiany już się dokonały, a nie znalazły odzwierciedlenia w programach. Zachęcamy do wystąpień ukazujących narracje humanistyczne w kształceniu artystów filmu, fotografii i nowych mediów w perspektywie historycznej, metodologicznej, komparatystycznej, interdyscyplinarnej, uwzględniających własne doświadczenia lub inne dobre praktyki w tej dziedzinie. Liczymy na prezentacje autorskich narracji lub studiów przypadku oraz wymianę myśli z humanistami pracującymi w różnych szkołach filmowych w Polsce i na świecie. 

TYTUŁ PANELU: Narracyjna wyobraźnia przyrody – medialne opowieści o zmianach środowiska 

KOORDYNATORZY PANELU: dr hab. prof. UAM Marianna Michałowska 

ADRESY MAILOWE: mariamne@amu.edu.pl 

OPIS PANELU: „Sztuka opowiadania ma się ku schyłkowi” pisał w 1936 roku Walter Benjamin. Niemal 100 lat później wydaje się na przekór twierdzeniu filozofa, że liczba opowieści wzrasta. Materią narracji nie jest już wyłącznie słowo, lecz zapośredniczony medialnie obraz, dźwięk, dotykalny przedmiot. Nadal jednak, jak uważał niemiecki filozof, by opowiadać – trzeba doświadczyć.  

Niewątpliwie istotną częścią doświadczenia współczesności są zmiany środowiskowe. Te dostrzegalne i odczuwalne – powodzie, susze, zmiany klimatyczne, ale też te niewidzialne gołym okiem – zachodzące w strukturach ożywionych i nieożywionych organizmów. By o nich przekonująco opowiadać nie wystarcza wiedza, potrzeba także, jak uważa Nicolas Mirzeoff, wyobrażenia świata. Tego zaś dostarczają obrazy – filmowe, fotograficzne, dokumentowane bezpośrednio w przestrzeni fizycznej oraz generowane cyfrowo.  

Zapraszamy do przemyślenia sposobów tworzenia wizualnych i audiowizualnych przekazów dotyczących zmian środowiskowych? Jaki mają wpływ na odbiorców? Co powoduje, że jedne są przekonujące a inne nie działają?  

Interesuje nas sposób konstruowania medialnej narracji odnoszącej się zarówno do naukowej wiedzy o zmianach środowiska jak też jej rozpowszechniania w kulturze popularnej.  

Zachęcamy do rozważenia takich aspektów narracji o zmianach o środowisku jak: 

  • Dokument fotograficzny jako świadectwo zmiany klimatycznej 
  • Wizualizacja problemów ekologicznych w kulturze popularnej 
  • Media społecznościowe jako nośnik wiedzy ekokrytycznej 
  • Współpraca artystów i naukowców w prezentacji wiedzy naukowej 
  • Środowiskowy „visual storytelling” w edukacji i animacji kultury  

TYTUŁ PANELU: Cinéma de qualité: zanim Nowa Fala zalała Francję 

KOORDYNATORZY PANELU: Dr hab. Tomasz Kłys, prof. UŁ 

ADRESY MAILOWE: tomasz.klys@uni.lodz.pl 

OPIS PANELU: Wspaniały w ostatnich latch wysyp znakomitych edycji płytowych przednowofalowego kina francuskiego skłania do nowego na nie spojrzenia, nowych analiz i interpretacji, tym bardziej, że prawie każda z jego faz miała doniosły wpływ na kino światowe.  
Proponowane tematy: Gaumont, Pathé i mistrzowie ich wytwórni (Perret, Capellani); doniosłość osiągnięć warsztatowych i estetycznych impresjonizmu oraz jego mistrzowie (Gance, L’Herbier, Delluc, Epstein, Rosjanie z Albatrosa); realizm poetycki, anarchizm, populizm, French noir i inne trendy kina dźwiękowego do 1960; monograficzne ujęcia mistrzów (impresjoniści, Duvivier, Feyder, Vigo, Renoir, Grémillon, Clair, Carné, Clouzot, Becker, Ophuls, Melville, bracia Prévert, Tati, Etaix, Bresson, Autant-Lara i pewnie jeszcze wielu innych). Pora po latach odeprzeć niesprawiedliwy atak Truffaut na cinéma de papa. 

TYTUŁ PANELU: Gatunki, cykle i seriale w badaniach nad narracjami filmowymi i telewizyjnymi. Konteksty kulturowe 

KOORDYNATORZY PANELU: dr hab. Elżbieta Durys, prof. UW, dr hab. Alicja Kisielewska, prof. UwB, dr hab. Marek Paryż, prof. UW 

ADRESY MAILOWE: e.durys@uw.edu.pl; a.kisielewska@uwb.edu.pl; m.a.paryz@uw.edu.pl 

OPIS PANELU: W badaniach nad filmem i mediami pogłębione spojrzenie na gatunki, cykle i formy serialowe pojawiło się w latach 70. XX wieku i powiązane zostało z szerszą refleksją kulturową. Analizy strukturalistyczno-ikonograficzne uzupełniane były o pytania dotyczące wyrażania poprzez formuły problemów nurtujących społeczność oraz tkwiącego w nich potencjału formatowania obrazu świata. Przedmiotem zainteresowania panelu są: kino gatunków, seriale telewizyjne oraz cykle filmowe. Główny nacisk położony zostanie na powiązania pomiędzy filmowymi i telewizyjnymi opowieściami a ich formułami i medialnymi oraz kulturowymi kontekstami ich funkcjonowania. 

Zachęcamy do zgłaszania indywidualnych wystąpień lub sesji.  

Proponowane tematy z obszaru kina to między innymi: 

  • Gatunki filmowe w początkach kina, okresie klasycznym i postklasycznym 
  • Gatunki i cykle filmowe 
  • Gatunki a kino artystyczne i arthausowe; medium concept cinema 
  • Gatunki poza Hollywood (gatunki w kinie Europy Środkowo-Wschodniej, gatunki w kinie azjatyckim itd.), transnarodowe kino (i telewizja) gatunków 
  • Mieszanie, łączenie, przenikanie gatunków 

Proponowane tematy z obszaru seriali telewizyjnych to między innymi: 

  • Serial telewizyjny – co to dzisiaj znaczy?  
  • Sposoby artykulacji serialowych narracji w różnych przekaźnikach – telewizja naziemna, telewizja postsieci, online tv, telewizja internetowa, telewizja cyfrowa, portale, posttelewizja, hipertelewizja, platformy streamingowe, urządzenia mobilne;   
  • Stosowane w serialach strategie komunikacyjne –  wędrujące między mediami opowieści i formuły; 
  • Różne dyskursy: medialne, światopoglądowe, ideologiczne, tożsamościowe, historyczne; 
  • Przenikanie się w serialowych opowieściach: ideologii, polityki i medialnych narracji; 
  • Wpływ technologii na serialowe narracje jako konstrukcje tożsamości indywidualnej i zbiorowej;  
  • Dyskursy dominujące i marginalizowane, historie alternatywne i niejawne, lokalne i globalne, narracje wielkie i małe, opowieści transmedialne i autorskie; 
  • Serialowe narracje jako swoiste symulakra rzeczywistości czy światy alternatywne? 
  • Sposoby dystrybucji seriali;   

Różne sposoby odbioru seriali – praktyki kulturowe oglądania seriali i inne praktyki związane z mediami 

TYTUŁ PANELU: Od geografii gniewu do identyfikacji przezroczystych – narracje tożsamościowe w filmie i mediach 

KOORDYNATORZY PANELU: dr hab. Ilona Copik, prof. UŚ 

ADRESY MAILOWE: ilonac@autograf.pl 

Problematyka panelu skupia się na przemianach tożsamości kulturowej w warunkach globalizacji i jej rozmaitych medialnych artykulacjach. Będziemy chcieli śledzić zarówno perypetie tożsamości mocnej, przeciwko której kieruje się współczesny strach przed mniejszościami oraz postkolonialne praktyki przejmowania kontroli nad obrazami i przedstawieniami będącymi wyrazem ekspresji punktu widzenia rdzennej ludności, tożsamości w wymiarze etnicznym, narodowym, rasy, płci, klasy, religii, jak i tożsamości słabe, płynne, determinowane kulturą upozorowania i stanem globalnej świadomości.

Obszary tematyczne:

– kształtowanie się i ekspresje tożsamości kulturowych w różnych mediach

– tożsamość  jako hegemonia i jako krzyżowanie się dyskursów

– formy wyrażania zależności społecznych

– formy kontroli nad wytwarzaniem obrazów i przedstawianiem

– sposoby przepracowywania traumy

– film i media jako diagnoza problemów społecznych

– film i media jako narzędzie ekspresji dla marginalizowanych tożsamości

– film i media jako wyraz tożsamości i narzędzie jej kształtowania

– praktyki dekolonizacji w mediach

– media jako „lustro”, w którym odzwierciedlane jest społeczeństwo 

– życie społeczne jako „imitacja ekranu”

– tożsamość kina i mediów

TYTUŁ PANELU: Narracje paranoiczne w kulturze audiowizualnej 

KOORDYNATORZY PANELU: Dr hab. Sebastian Jakub Konefał, prof. UG; Dr hab. Patrycja Włodek, prof. UP 

ADRESY MAILOWE: sebastian.konefal@ug.edu.pl , patrycja.wlodek@up.krakow.pl 

OPIS PANELU: Narracje paranoiczne, niezależnie od ich gatunkowej przynależności (od horroru i science fiction, przez thrillery polityczne, aż po współczesnej true crime), inicjuje podejrzenie, że istnieje wielki sekret, strzeżony przez potężne siły tworzące zmowę, a kończy ujawnienie prawdy o tym, co ukryte. Postać – samotnie walcząca z niedookreślonym przeciwnikiem, szeroko rozumianymi „innymi”, instytucjami rządowymi i różnego rodzaju autorytetami – funkcjonuje w atmosferze chaosu (na poziomie społecznym albo jednostkowym – własnego umysłu). Dominuje poczucie, że rzeczywistość jest czymś innym, niż się zdaje. 

Tak zarysowaną fabułę można postrzegać jako popkulturowe narzędzie czasów niepokoju i niepewności, reprezentujące próby radzenia sobie z lękami oraz złożonością świata – nie tylko przedstawionego. Z drugiej strony kino i seriale obfitują w produkcje pokazujące oraz demaskujące prawdziwe konspiracje – polityczne, medyczne, korporacyjne, a nawet szpiegowskie – ich kulisy, przebieg, często upadek i kompromitację.  

Także ujęcia teoretyczne łączą globalną atmosferę nadprodukcji teorii spiskowych z zainteresowaniem strukturami paranoicznymi, interpretowanymi jako próba oddania niepewności egzystencjalnej, chaosu informacyjnego i wyraz nostalgii za „ładotwórstwem” (piszą o tym m.in. U. Eco czy J.C. Castillon). 

Proponowane ramy zagadnień: 

– funkcjonowanie paranoi jako tematu/tropu fabularnego 

– narracje paranoiczne a inne narracje spiskowe (np. thrillery konspiracyjne) – ramy konwencji 

– praktycy i teoretycy wyobraźni paranoicznej oraz teorii spiskowych (Eco, Pynchon, Dick, Le Tellier)  

– artystyczna funkcja narracji paranoicznych – ujęta diachronicznie i/lub synchronicznie 

– paranoja jako stan indywidualny postaci 

– narracja niewiarygodna w kinie/serialach (oraz inne narracyjne środki „paranoiczne”) 

– paranoja jako metafora rzeczywistości 

– ekranowa tematyzacja prawdziwych konspiracji  

– szczególnie wpływowe narracje paranoiczne i ich ekranowi spadkobiercy – np. Inwazja porywaczy ciał, Strefa mroku, Matrix 

– teorie spiskowe a nowe media (kłączowość/sieciowość/hipertekstualność) 

– teorie spiskowe a myślenie postsekularne, dziedzictwo kontrkultury oraz New Age 

TYTUŁ PANELU: Narracje negacji 

KOORDYNATORZY PANELU: dr Karolina Kosińska, dr Paulina Kwiatkowska 

ADRESY MAILOWE: karolina.kosinska@ispan.pl, pd.kwiatkowska@uw.edu.pl 

OPIS PANELU: Temat faktycznego lub jedynie domniemanego kryzysu (wielkich) narracji czy wciąż inspirujących poszukiwań w obszarze nienarracyjnych form wyrazu podejmowany był wielokrotnie zarówno w filmoznawstwie, jaki i filmotwórstwie. Proponowany panel jest okazją do przeformułowania tego problemu: już nie negacje narracji, ale narracje negacji. Interesują nas pytania o to, w jaki sposób kino (i w kinie) wypowiada (się) to, co negatywne, krytyczne, odrzucone lub wyparte. 

Zagadnienie to można analizować co najmniej z trzech perspektyw. Po pierwsze, chcemy przyjrzeć się samym filmom i serialom, które celowo lub w sposób nieuświadomiony wymazują, maskują czy tabuizują określone tematy lub treści oraz odmawiają konkretnym grupom lub jednostkom widoczności. Istotne będą w tym kontekście pytania o ideologiczne, polityczne, psychologiczne i etyczne mechanizmy odpowiadające za wszelkie narracyjne przemilczenia i przeoczenia. Jednocześnie należałoby też dostrzec kontestacyjny potencjał filmowych opowieści, które napędzane są ideami emancypacji, buntu i sprzeciwu. Z narracjami negatywnymi czy krytycznymi mamy do czynienia również w teorii filmu, dlatego, po drugie, chcemy zastanowić się, co  jest w niej wciąż nie do pomyślenia, jakie tematy czy pojęcia są nieobecne i z czego może to wynikać. Warto też zbadać, w jaki sposób konkretne teorie filmu kwestionują lub przekraczają wcześniejsze założenia teoretyczne. Wreszcie, po trzecie, pragniemy przyjrzeć się negatywnym narracjom historiografii filmowej i wskazać białe plamy w historii tego medium. Szczególnie ważne wydają się tutaj pytania o przyczyny i skutki pomijania konkretnych zjawisk, nurtów, kinematografii czy nazwisk w historii kina. Ciekawe mogą okazać się też kwestie metodologiczne: dlaczego i przy użyciu jakich argumentów dokonuje się historiograficznych rewizji? 

Czekamy na propozycje referatów, które dotyczyć będą tego, jak, w czyim imieniu i w jakim celu film oraz teoria i historia kina mówią „nie”. 

TYTUŁ PANELU: Nieantropocentryczne perspektywy i nie-ludzkie narracje w kinie i mediach 

KOORDYNATORZY PANELU: mgr Michał Matuszewski, dr Marta Stańczyk, dr Ewelina Twardoch-Raś, prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz 

ADRESY MAILOWE: m.matuszewski@uw.edu.pl; marta1.stanczyk@uj.edu.pl; m.radkiewicz@uj.edu.pl; ewelina.twardoch@uj.edu.pl 

OPIS PANELU: Zwrot ku zwierzętom, roślinom, przyrodzie nieożywionej czy –  ogólniej – aktorom pozaludzkim dokonujący się w humanistyce, zaznacza się w ewoluujących i różnicujących się pod jego wpływem nurtach (feminizmie, postkolonializmie i innych). Widoczny jest także w filmowej i medialnej refleksji teoretycznej oraz w praktycznych działaniach – zarówno artystycznych, jak i tych z głównego nurtu.  

 Zaproponowany temat obejmuje kilka kluczowych zagadnień związanych z formami i funkcjami narracji (i towarzszącymi jej imaginariami) oraz stawianymi przed nią wyzwaniami emancypacyjnymi, edukacyjno-poznawczymi, aktywistycznymi etc. Zarówno badacze, jak i twórcy związani z kulturą wizualną zwracają uwagę na kwestię reprezentacji nie-ludzi, ale też na swego rodzaju nie-ludzkie właściwości samego medium, destabilizując fundamenty historii i teorii kina oraz mediów.  

Celem panelu jest stawianie pytań o te właśnie modalności medium filmowego czy też – szerzej – kultury wizualnej, które szukają możliwości wyjścia poza ludzką perspektywę i sprawiają, że kino i media audiowizualne stanowią dobre narzędzie do zrozumienia oraz pogłębiania relacji człowieka z otaczającym go światem. Równocześnie pojawia się kwestia dotycząca rozumienia praktyk twórczych i badawczych jako sposobu bycia i kształtowania narracji (auto)biograficznych/ (auto)refleksyjnych w odniesieniu do nie-ludzkich podmiotów i kategorii. 

Przykładowe obszary tematyczne wystąpień: 

  • kwestia antropomorfizacji bytów nieludzkich 
  • mikropolityki reprodukcyjności w polu audiowizualnym (hybrydycznej, spekulatywnej, cyfrowej etc.); kształtowanie się narracji o podmiotowościach liminalnych 
  • animal studies – teoria filmu jako narzędzie krytycznych studiów nad zwierzętami 
  • pozaludzka historia kina  
  • filmowe zoobiografie 
  • kino a rośliny 
  • tło, krajobraz, przedmioty – nieożywione bohaterki filmu 
  • „kino antropocenu”  
  • kultura wizualna wobec katastrofy klimatycznej 
  • filmoznawstwo środowiskowe  
  • film naukowy (przyrodniczy, biologiczny) współcześnie i historycznie  

Do udziału w panelu zaproszone są badaczki i badacze posługującymi się różnymi metodologiami i podejściami. Cenne będą ujęcia historyczne, obejmujące także polski kontekst, jak również obszar useful films.  

TYTUŁ PANELU: Produkcja – Cenzura – Dystrybucja – Widownia 

KOORDYNATORZY PANELU: dr hab. Marcin Adamczak, dr hab. Andrzej Dębski, dr hab. Konrad Klejsa, dr Emil Sowiński, mgr Jarosław Grzechowiak 

ADRESY MAILOWE: mad80@amu.edu.pl; andrzej.debski@uwr.edu.pl; konrad.klejsa@uni.lodz.pl; emil.sowinski@uni.lodz.pl; jaroslaw.grzechowiak@filologia.uni.lodz.pl 

OPIS PANELU: W ramach proponowanego panelu przewidujemy następujące podsekcje: 

  1. Kultury produkcji filmowej 

Celem podsekcji jest skupienie uwagi w większym niż dotąd stopniu na kulturowych uwarunkowaniach procesu produkcji oraz pytanie czy możemy mówić o różnych kulturach produkcji (np. zachodniej, indyjskiej, nigeryjskiej etc.) czy też procedury wytwarzania dzieł audiowizualnych są w istocie uniwersalne. Inny zagadnieniem podsekcji będzie pytanie o wzajemne warunkowanie kultury produkcji oraz tekstualnego kształtu filmów.  

  1. Oblicza cenzury filmowej 

Zagadnienie cenzury ujmowane jest nie tylko w odniesieniu do działalności Głównego Urzędu Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk, ale do wszelkich praktyk mających na celu „przystosowanie” dzieła filmowego do zewnętrznych wymagań, w PRL-u np. do polityki kulturalnej państwa oraz zaleceń władz kinematografii. Interesuje nas nie tylko cenzura polityczna, lecz również obyczajowa. Jednocześnie liczymy, że w proponowanych wystąpieniach i prezentacjach swoje miejsce znajdą również kwestie związane z ingerencjami w scenariusze oraz materiały „okołofilmowe”, strategie twórców związane z „grą” z cenzorami, sylwetki samych urzędników instytucji cenzorskich oraz ingerencje w filmy realizowane na polityczne zamówienie.  

  1. Praktyki dystrybucji  

Koncentrujemy się na polityce repertuarowej oraz instytucjonalnej organizacji warunków dostępu do oferty filmowej (dystrybutorzy, kina, telewizje). Wśród zagadnień możliwych do podjęcia mieszczą się także obiegi filmów w społeczeństwach zdominowanych przez ograniczenia gospodarcze lub polityczne oraz praktyki marketingu filmowego i techniki reklamowe, a także namysł nad źródłami wiedzy: katalogami filmowymi, wyszukiwarkami i metadanymi. 

  1. Widownie filmowe 

Jeśli przyjąć, że znaczenie tekstu urzeczywistnia się w jego odbiorze, pojawia się szereg pytań. Jak zrekonstruować historyczną recepcję konkretnego filmu? Jakich wyborów dokonywali widzowie, do których skierowana była ta oferta? Jak porównywać – w aspekcie czasowym (dekady, ustroje polityczne) i przestrzennym (w różnych krajach, miastach) – preferencje filmowe (różnych) publiczności oraz kulturowo zapośredniczone sposoby oglądania – w tym: oceniania – przez nie filmów? Jaką rolę badaniach odgrywają bazy danych o frekwencji i box-office?  

Czekamy zarówno na referaty podejmujące zagadnienia metodologiczne, jak również na studia przypadków dotyczące powyższej problematyki, odnoszące się do kultury filmowej w Polsce i za granicą. 

TYTUŁ PANELU: Narracje cyrkularne – narracje liminalne 

KOORDYNATORZY PANELU: prof. dr hab. Andrzej Gwóźdź 

ADRESY MAILOWE: gwan1@poczta.onet.pl 

OPIS PANELU: Tematyka panelu zorientowana jest na rozmaite oblicza strategii narracyjnych we współczesnych mediach ekranowych, ze szczególnym uwzględnieniem różnorakich splotów widzialności pomiędzy nimi. W polu zainteresowania znajduje się dynamika procesów narracyjnych (zwłaszcza transmedialnych) w przestrzeni kulturowej wyznaczonej przez architektonikę mediów i kultur. Bardziej jednak interesujące niż kategoryzacje i typologie są tu same procesy migracyjne – nawroty i powroty, węzły i odbicia – które przychodzi rozpoznać i opisać w dynamice ich wnętrza oraz designu powierzchni w postaci narracyjnych platform, węzłów, kłączy i odbić. Najkrócej mówiąc – chodzi o opowiadanie w ruchu, na ogół także między różnymi generacjami ekranów, stanowiących istotny element narracyjnego dyspozytywu. 

Przykładowy zakres tematów: 

1. Narracyjność a strategie widzialności (widzieć – myśleć – opowiadać). 

2. Architektoniki narracji między mediami: cyrkularność oraz granice narracji. 

3. Aparatowy charakter narracji. 

4. Postnarracyjność w mediach ekranowych: 

A) Platformy streamingowe jako przestrzeń narracyjnych cyrkularności. 

B) Design narracyjny platform internetowych (google.com, youtube.com, facebook.com, wp.pl, onet.pl). 

C) Nowe narracje sieciowe (narracje twitterowe, wojenne klipy…). 

TYTUŁ PANELU: Platformizacja rynku audiowizualnego 

KOORDYNATORZY PANELU: dr Sylwia Szostak 

ADRESY MAILOWE: sszostak@swps.edu.pl 

OPIS PANELU: Platformy streamingowe stały się już na tyle istotną częścią ekosystemu audiowizualnego, że nie sposób ich dłużej ignorować. A jednak brakuje nam w rodzimych studiach medioznawczych dogłębnych analiz działalności platform streamingowych, których wpływ na rodzimą kulturę audiowizualną pozostaje jak dotychczas nieokreślony. Platformy streamingowe takie jak Netflix czy też HBO Max, stanowią kompleksowe, wielowymiarowe przedsiębiorstwa produkcyjne, które mają potencjał, aby stać się ekscytującym obszarem badań dla nowego pokolenia medioznawców. Celem niniejszego panelu jest zatem naukowa refleksja nad politycznymi, społecznymi, ekonomicznymi i kulturowymi konsekwencjami pojawienia się platform streamingowych w Polsce, wpisując się w nurt badań określanych mianem platformizacji przemysłów kreatywnych.  

Obecność streamingowych gigantów znacząco wpływa na dynamikę rynku audiowizualnego w Polsce na wielu płaszczyznach. Dla widzów czy też użytkowników, stanowią one istotną formę konsumpcji treści audiowizualnych, prowadząc do wyłonienia się nowych, w ujęciu antropologicznym, rytuałów „oglądania” i wirtualnych społeczności. Oprócz zmiany form dystrybucji utworów audiowizualnych i kanałów dotarcia do odbiorców, serwisy wideo stanowią nowe źródła finansowania. Netflix dzięki płynności finansowej, wynikającej z jego globalnej skali, diametralnie zmienia dotychczasową logikę biznesową rodzimego sektora, jednocześnie wykupując z rynku najlepiej rokujące IP. Dysponując dużo większymi budżetami niż lokalni emitenci, serwis zarządzany przez Reeda Hastingsa wprowadza do polskiej branży innowacyjne technologie takie jak real-time virtual production i ekosystemy oparte na chmurze, zmieniając kulturę pracy lokalnych praktyków. Funkcjonując poza ograniczeniami koncesyjnymi, platformy streamingowe są w stanie produkować polskie filmy i seriale zgodnie z ich globalnymi wartościami niezależnie od lokalnych sentymentów. Wyżej wspomniane konteksty są jedynie zachętą do krytycznego spojrzenia na platformy streamingowe jako niewyczerpany obszar badań medioznawczych. Niniejszy panel zaprasza badaczy chcących współtworzyć nowe narracje na temat istoty i charakteru streamingu w kontekście polskiego sektora produkcji audiowizualnej.