JUSTYNA HANNA BUDZIK, FILM I FOTOGRAFIA POLSKA NOWEGO WIEKU NA TLE KULTURY WIZUALNEJ. WIDMA, ANTROPOCIENIE, SZTANDARY

Justyna Hanna Budzik, Film i fotografia polska nowego wieku na tle kultury wizualnej. Widma, antropocienie, sztandary, Katowice 2023.

Nadrzędnym celem rozprawy jest odniesienie rozpoznanych w obrazach motywów do kultury wizualnej rozumianej jako przedmiot i dziedzina badań. Książka zawiera pogłębiona szkice analityczno-interpretacyjne dotyczące wybranych dzieł, które służą tu jako egzemplifikacje proponowanych metod badawczych i dyskursu o obrazach.

Rozprawa jest podzielona na cztery rozdziały. Pierwszy, zatytułowany Horyzont badawczy: kadry i myśli, wytycza ramy teoretyczne i metodologiczne dalszych rozważań. Zostają w nim wyjaśnione przede wszystkim kryteria selekcji materiału badawczego oraz doprecyzowana historyczna cezura zasygnalizowana w tytule książki. Ponadto autorka wypracowuje operacyjną definicję kultury wizualnej jako dziedziny badań oraz nowej humanistyki jako najszerszego obszaru humanistycznej refleksji. Rdzeń teoretyczny jest wywiedziony z myśli Nicholasa Mirzoeffa, natomiast dla rozprawy kluczowe są sposoby adaptacji tych rozważań w polskim kontekście.

Rozdział drugi, zatytułowany Widma: nawiedzone czasy i miejsca, to studium filmowych i fotograficznych wizerunków architektury socmodernistycznej, usytuowanych w zakresie orientacji badawczej nazwanej przez jej polskich adaptatorów widmontologią, a w fundujących dla niej tekstach Jacques’a Derriy la hantologie. Rozdział trzeci: Antropocienie: ludzki i ziemski punkt widzenia eksploruje perspektywę wyznaczoną przez trendy posthumanistyki. W rozdziale czwartym, Sztandary: filmy i fotografie zaangażowane w świat w konflikcie, teren kontekstowych interpretacji wyznaczają filozoficzne refleksje na temat chodzenia, kroczenia, wędrowania i spacerowania w przestrzeni publicznej, podejmowane przez Tadeusza Sławka, Judith Butler oraz Rebeki Solnit. Pomiędzy rozdziałami drugim a trzecim oraz trzecim a czwartym umieszczone zostały Przenikania – krótkie refleksje dokumentujące powiązania, jakie zadecydowały o toku wywodu. Zwieńczeniem książki jest namysł nad możliwym otwarciem i kontynuacją podjętych tropów w dalszych badaniach.