Zwycięzca konkursu PTBFM w kategorii najlepsza książka 2022 roku: Mirosław Filiciak, Patryk Wasiak, Weź pan Rambo! Społeczna historia magnetowidów w Polsce. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra, 2022.
Uzasadnienie werdyktu Jury:
Książka Weź pan Rambo! Społeczna historia magnetowidów w Polsce odsłania fascynujący fragment dziejów polskiej (pirackiej) modernizacji. Importowana z Zachodu nowa technologia jest dla Mirosława Filiciaka i Patryka Wasiaka punktem wyjścia do innego namysłu nad historią polskiej transformacji, która rozpoczęła się na długo przed 1989 rokiem. Analiza rodzącego się w Polsce rynku wideo czy społecznych praktyk „chodzenia na wideo” nie jest dla nich pretekstem do nostalgicznego zanurzenia się w przeszłość, lecz każe zapytać o różnice społeczne i klasowe, napięcia między ekonomicznym i kulturowym centrum a (pół)peryferiami. Z książki wyłania się sugestywny obraz codzienności, która pod wpływem nowego obiektu, jego materialności, namacalności, ulega gwałtownej przemianie. Zmieniały się nie tylko zachowania społeczne, lecz także hierarchie (gustów, wartości). Polacy nie kino artystyczne przywozili z Zachodu, lecz – pornograficzne, co przyczyniło się do nagłego rozszczelnienia kanonu. Autorzy trafnie sytuują opowieść o magnetowidach jako przedmiocie pożądania Polaków w szerokim kontekście teoretycznym, proponując jednocześnie własne pojęcia, jak np. „kapitał pornkulturowy”. Weź pan Rambo! to książka nie tylko pasjonująca, lecz także inspirująca do przemyślenia na nowo czasu przełomu.
Zwyciężczyni konkursu PTBFM w kategorii najlepszy debiut 2022 roku: Grażyna Świętochowska, Kino mniejsze. W kręgu filmów czeskiej i słowackiej Nowej Fali, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego,2022.
Uzasadnienie werdyktu Jury:
Wyróżniona w kategorii Debiut Roku książka Grażyny Świętochowskiej Kino mniejsze. W kręgu filmów czeskiej i słowackiej Nowej Fali stanowi przemyślaną, dojrzałą, niezmiernie interesującą i inspirującą wypowiedź teoretyczną na temat pozornie, jak się okazuje, znanego wszystkim fenomenu, jakim była eksplozja talentów w kinie czeskim i słowackim lat 60. (chociaż sam wybór tytułów analizowanych dzieł jest – szczęśliwie – nie do końca kanoniczny). Autorka interpretuje te filmy przez pryzmat pojęć i koncepcji wypracowanych przez Gilles’a Deleuze’a, który – trzeba to powiedzieć – na mapie europejskiego kina modernistycznego ten fenomen przeoczył. Czytelnik książki ma zaś okazję obejrzeć te filmy jeszcze raz, ze słynną pracą o kinie Deleuze’a w ręce (jak również tymi pisanymi wspólnie z Félixem Guattarim), ale przede wszystkim prowadzony jest przez Autorkę niemal kadr po kadrze (Jury doceniło także sfunkcjonalizowaną warstwę ilustracyjną pracy) oraz przez liczne konteksty: artystyczne, polityczne, społeczne, kulturowe w jak najszerszym rozumieniu. Książka Grażyny Świętochowskiej daje ogromną satysfakcję poznawczą, w ramach której prześledzenie innego spojrzenia na „mniejszy” fragment historii kina drugiej połowy XX wieku to tylko jeden ze scenariuszy.
dr hab. Monika Talarczyk, prof. PWSFTviT – Przewodnicząca
dr hab. Rafał Koschany, prof. UAM – sekretarz
dr hab. Sebastian Jagielski
dr hab. Barbara Kita, prof. UŚ
dr hab. Arkadiusz Lewicki, prof. UWr