MAGDALENA KEMPNA-PIENIĄŻEK, PRZEMYSŁAW PIENIĄŻEK, INNY/OBCY. TRANSNARODOWE I TRANSGRESYJNE MOTYWY W TWÓRCZOŚCI PETERA WEIRA

Magdalena Kempna-Pieniążek, Przemysław Pieniążek, Inny/Obcy. Transnarodowe i transgresyjne motywy w twórczości Petera Weira, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2017, ss. 176.

Książka Inny / Obcy. Transnarodowe i transgresyjne motywy w twórczości Petera Weira zdaje relację z dokonującej się w ostatnich latach zmiany perspektywy w postrzeganiu dorobku Petera Weira: od interpretacji zogniskowanych na zagadnieniach duchowych do wątków akcentujących status autora funkcjonującego w warunkach tzw. „globalnego Hollywoodu”. Przedstawiane są w niej również najważniejsze aspekty wędrówek, które odbywają bohaterowie filmów Weira w poszukiwania głębszego wymiaru egzystencji, pozwalającego określić im swoją tożsamość oraz przynależność w świecie, gdzie „wszystko zaczyna się i kończy we właściwym miejscu i czasie”. Autorzy publikacji są przekonani, że źródeł obu tych motywów – transgresyjnego i transnarodowego – można upatrywać w mocno akcentującej swoją obecność w filmach Weira dychotomii Obcy/Inny. Dlatego też, skupiając się na postaci outsidera, zwracają uwagę na charakter przekroczeń dokonujących się w dziełach reżysera. Z jednej strony ma tu miejsce konfrontacja z tym, co tajemnicze: eksploracja odmiennych stanów świadomości jest drogą prowadzącą przez świat snów i mitów, którą bohaterowie filmów Petera Weira przebywają w celu zmierzenia się z własnymi słabościami i ograniczeniami narzuconymi przez opresyjny system kultury. Z drugiej strony, filmy reżysera nieustannie mediują między perspektywami tożsamości narodowej i transnarodowej, między kinem gatunków a kinem artystycznym, między autorskością a konwencją, ustanawiając szczególny status reżysera jako Obcego zarówno w Hollywood, jak i w kinie australijskim.

Pierwszy rozdział został poświęcony dwóm najgłośniejszym australijskim filmom Weira: Piknikowi pod Wiszącą Skałą (1975) oraz Ostatniej fali (1977), wyznaczającym spektrum tematów, do których reżyser będzie powracał w kolejnych dziełach. Kolejna część zawiera interpretacje Gallipoli (1981) oraz Roku niebezpiecznego życia (1982) – o ile pierwsze z dzieł postrzegane jest jako realizacja idei australijskiego kina narodowego, o tyle drugie stanowi akces reżysera do światowego kina głównego nurtu. Hollywoodzkim filmom Weira został poświęcony rozdział trzeci: analizując Świadka (1985), Wybrzeże Moskitów (1987) oraz Bez lęku (1994), autorzy podkreślają obecną w nich perspektywę Obcego z dystansu patrzącego na Amerykę i jej kulturę; wątek ten jest kontynuowany w rozdziale czwartym, skupiającym się na charakterystycznej dla kina Weira postaci outsidera, którą in statu nascendi obserwować można w Stowarzyszeniu Umarłych Poetów (1989) oraz Truman Show (1998). Wreszcie, rozdział piąty skupia analizy filmów Zielona karta (1990), Pan i władca. Na krańcu świata (2003) oraz Niepokonani (2010), w których najsilniej w twórczości reżysera wybrzmiewają motywy transnarodowe.