PIOTR ZWIERZCHOWSKI, MARIUSZ GUZEK, SĄSIEDZI. FILM O BYDGOSKIM WRZEŚNIU 1939, BYDGOSZCZ 2019.
3 września 2019 roku minęła 80. rocznica wydarzeń bydgoskiego września 1939 roku oraz 50. rocznica prapremiery poświęconego im filmu Aleksandra Ścibora-Rylskiego Sąsiedzi, jedynego o tej pory filmu fabularnego, którego bohaterem jest Bydgoszcz. Z tej okazji powstała książka Piotra Zwierzchowskiego i Mariusza Guzka Sąsiedzi. Film o bydgoskim wrześniu 1939, która przypomina dzieje powstania tego filmu oraz jego znaczenia, sytuując je w rozmaitych kontekstach: politycznym, historycznym i historycznofilmowym. Zamiarem autorów nie było wnikanie w rozstrzygnięcia historyczne na temat bydgoskiego wrześniu 1939 roku, chociaż nie sposób, rzecz jasna, tego całkowicie uniknąć. Starali się odmalować sytuację w Bydgoszczy, zarówno w dwudziestoleciu międzywojennym, jak i na przełomie sierpnia i września 1939 roku, bardziej interesował ich jednak poświęcony tym wydarzeniom film. Czy Aleksandrowi Ściborowi-Rylskiemu udało się pokazać niejednoznaczność w relacjach między Polakami i Niemcami? Jak Sąsiedzi wpisywali się w kino polskie lat 60., w zawarte w nim obrazy II wojny światowej? Jakie emocje towarzyszyły realizacji filmu? Jaka była jego recepcja w momencie, kiedy ukazał się na ekranach, a był to czas dla Polaków szczególny? Jak wreszcie ogląda się ten film dzisiaj, po przeszło pięćdziesięciu latach od premiery? Na te między innymi pytania próbują odpowiedzieć autorzy, czując się do tego podwójnie uprawnieni: po pierwsze, jako historycy filmu, po drugie – jako bydgoszczanie.
http://www.wydawnictwo.ukw.edu.pl/sklep/2019/sasiedzi-film-o-bydgoskim-wrzesniu-1939/