WRZESIEŃ 1939. FILMOWE TEKSTY I KONTEKSTY. KONFERENCJA

Konferencja naukowa „Wrzesień 1939. Filmowe teksty i konteksty”

Termin konferencji – 26 – 27 września 2019

Miejsce: FINA, ul. Wałbrzyska 3/5 Warszawa

Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny wspólnie z Uniwersytetem SWPS przygotowują interdyscyplinarną konferencję naukową z okazji 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej, poświęconą obrazom Września 1939 w polskiej i zagranicznej kulturze filmowej. Zapraszamy historyków filmu, filmoznawców, historyków, kulturoznawców, badaczy militariów, językoznawców, literaturoznawców, historyków sztuki, antropologów i przedstawicieli innych dyscyplin.

1 września 1939 roku to data, która na zawsze zmieniła bieg historii, wpływając na losy świata, ale i pojedynczych osób. Doświadczenie wojny do dzisiaj pozostaje jednym z najsilniejszych impulsów dla określonych sposobów myślenia o historii, miejscu w niej jednostki, zwłaszcza w Polsce, gdzie konsekwencje wydarzeń wojennych pozostają sprawą aktualną, bolesną i domagającą się ciągłych rozliczeń. Zachowania Polaków w czasie wojny obronnej wynikały z pewnością z silnego oddziaływania aksjologicznego mitów założycielskich II RP, obecnych w edukacji, kulturze, polityce. W kontekście niedawnych obchodów stulecia odzyskania niepodległości interesuje nas także i ten aspekt Września.

Konferencja poświęcona będzie problematyce Września 1939 w kulturze filmowej. Chcemy poddać analizie filmy fabularne, dokumentalne, materiały prasowe, plakaty, programy kinowe i inne materiały okołofilmowe, ale także i takie, które do nich nawiązują i funkcjonują w szerszym obiegu (pamiętniki, opracowania zbiorcze dokumentujące ten okres, materiały filmowe i fotograficzne). Naszym celem jest interdyscyplinarne spojrzenie na obrazy Września 1939 roku, utrwalone w filmie i innych materiałach związanych z filmem. Chodzi zarówno o spojrzenia współczesne, kronikarskie, jak i o późniejsze wyobrażenia, obecne przecież w tekstach kultury aż do dziś. Celem konferencji jest wszechstronna odpowiedź na pytanie, jak okres ten zapisywał się przez upływające 80 lat w filmie i kulturze filmowej.

Ramowy program konferencji

„Wrzesień 1939. Filmowe teksty i konteksty”

Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny,

 Warszawa, ul. Wałbrzyska 3/5, sala Ziemia obiecana

             

Czwartek, 26.09.2019

od 9:45 Rejestracja uczestników

od 9:45 Powitalna kawa

10.15 – 11.45 Projekcja filmu …gdziekolwiek jesteś, Panie Prezydencie… (1978, 86 minut), reż. A. Trzos– Rastawiecki

11.45 – 12.00 Przerwa kawowa

12.00 – Otwarcie Konferencji

12.10 – 13.50 Sesja I (moderator: prof. dr hab. Tadeusz Lubelski):

Prof. dr hab. Tomasz Szarota (Instytut Historii PAN): Stefan Starzyński – postać tragiczna.

Dr hab. Barbara Giza (prof. Uniwersytetu SWPS, FINA): Wrzesień 1939 jako doświadczenie graniczne. Pojęcie wojny w dyskursie medialnym okresu wojny obronnej.

Prof. dr hab. Piotr Zwierzchowski (UKW Bydgoszcz): O kinie, wojnie i Polsce. Recepcja filmowych obrazów Września 1939.

13.50 – 14.30 Obiad

14.30 – 16.00 Sesja II (moderator: prof. Krzysztof Kornacki):

Prof. dr hab. Tadeusz Lubelski (UJ): Od Historii hełmu bojowego do Lotnej. Rozwój projektu filmu o Wrześniu w Notesach Andrzeja Wajdy z lat 1948-1959.

Mgr Agnieszka Polanowska (FINA): Szosa zaleszczycka jako filmowy przykład konstruowania propagandowego mitu klęski wrześniowej – analiza dokumentacji źródłowej i jej wpływu na treść scenariusza.

Dr Bartosz Filip (UG): „Znów marzy mi się Lotna!” – dzieje niezrealizowanego powtórzenia.

16.00 – 16.15 Przerwa kawowa

16.15 – 17.45 Sesja III (moderator: prof. Barbara Giza):

Dr Marcin Zaborski (Uniwersytet SWPS): Lato 1939. Jeszcze żyjemy.

Mgr Iga Pękala (Uniwersytet Wrocławski): Postawy młodych ludzi wobec zbliżającej się wojny i sytuacji we Wrześniu 1939 na podstawie Jutro idziemy do kina i Polskich dróg.

Dr hab. Krzysztof Kornacki (prof. Uniw. Gdańskiego): Kandyd we Wrześniu? Don Gabriel Hena i Petelskich.

17.45 – 18.00 Przerwa kawowa

18.00 – 19.00 Spotkanie z Józefem Henem (prowadzi prof. Tadeusz Lubelski)

19.00 – 20.30 Projekcja filmu Don Gabriel (1966, 92 minuty), reż. Ewa i Czesław Petelscy według scenariusza Józefa Hena

20.30 Kolacja

Piątek, 27.09.2019

od 9.00 Rejestracja uczestników

od 9.00 Powitalna kawa

9.20 – 11.20 Projekcja filmów dokumentalnych ze zbiorów FINA:

Oblężenie (Siege, USA 1940, 10 minut), reż. Julien Bryan;

Kampania w Polsce (Feldzug in Polen, Niemcy 1940, 97 minut, niepublikowane materiały robocze z pierwszej, zablokowanej przez niemiecką cenzurę wersji filmu), reż. Fritz Hippler

11.20 – 11.30 Przerwa kawowa

11.30 – 13.00 Sesja IV (moderator: prof. Piotr Zwierzchowski):

Prof. dr hab. Andrzej Gwóźdź (UŚ): Kampania w Polsce. Szlakiem urojeń.

Dr hab. Andrzej Zawistowski (SGH, Muzeum Powstania Warszawskiego): Dokument, fabuła i kreskówka. 17 września 1939 w optyce sowieckiej propagandy filmowej na przykładzie trzech obrazów z 1940 roku.

Dr hab. Mariusz Guzek (prof. UKW): Wrzesień 1938 – Wrzesień 1939: kino czechosłowackie opowiada o wybuchu II wojny światowej.

13.05 – 13.45 Obiad

13.45 – 15.15 Sesja V (moderator: prof. Mariusz Guzek):

Mgr Grzegorz Rogowski (FINA): Wojna na eksport.

Dr Piotr Śmiałowski (FINA): Zazdrość i medycyna – niezrealizowany debiut filmowy Antoniego Bohdziewicza.

Dr Krzysztof Jajko (UŁ): Kopie szczególnej troski. Powojenne losy filmów, które przetrwały okupację.

15.15 – 15.30 Przerwa kawowa

15.30 – 17.00 Sesja VI (moderator: prof. Andrzej Gwóźdź):

Mgr Katarzyna Wajda (FINA):  Śladem szalonego majora. (Re)konstrukcja mitu Hubala w scenariuszach Czesława Petelskiego i Jana Józefa Szczepańskiego.

Dr Jarosław Grzechowiak (UŁ): Obraz Września według Romana Wionczka

Dr Agnieszka Tambor (UŚ): Wrzesień 1939 i II wojna światowa w filmowej i medialnej edukacji cudzoziemców.

17.00 – Zakończenie konferencji