NIE TYLKO JOHN HUGHES
SPOŁECZNE I GATUNKOWE REWIZJE AMERYKAŃSKIEGO KINA MŁODZIEŻOWEGO
Ogólnopolska konferencja naukowa
American Corner, Katowice, 13.09.2019
Zapraszamy do udziału w ogólnopolskiej konferencji naukowej „Nie tylko John Hughes. Społeczne i gatunkowe rewizje amerykańskiego kina młodzieżowego”, która odbędzie się 13 września 2019 roku w Bibliotece American Corner Katowice. Wydarzenie organizowane jest przez doktorantów Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego we współpracy z American Corner Katowice, Polskim Towarzystwem Badań nad Filmem i Mediami oraz Zakładem Filmoznawstwa i Wiedzy o Mediach UŚ.
Opis wydarzenia
W ostatnich latach filmy o nastolatkach zyskały szczególną popularność. O nowym statusie kina inicjacyjnego i high school movies poświadczają m.in. takie tytuły jak Lady Bird (Greta Gerwig, 2017), Eighth Grade (Bo Burnham, 2018) czy Twój Simon (Greg Berlanti, 2018) – filmy niepostrzegane już jedynie jako lepsze lub gorsze manifestacje gatunku, lecz pełnoprawne dzieła, które mogą konkurować na festiwalach i walczyć o uznanie krytyków. Być może na naszych oczach dokonuje się zwrot na miarę wielkich przełomów w historii kina młodzieżowego: złotego okresu amerykańskich teen movies (epoki Johna Hughesa) czy drugiej połowy lat pięćdziesiątych w światowym filmie inicjacyjnym.
Można zastanowić się, czy wzrost zainteresowania kinem opowiadającym o szkole i dorastaniu dowartościowuje filmoznawcze rozpoznania tego tematu. Czy refleksja akademicka, skupiona wokół kultury młodzieżowej oraz narracji inicjacyjnych obecnych w kinie, dotrzymuje kroku bogatej publicystyce komentatorów gatunku? Amerykańskie produkcje lat osiemdziesiątych od pewnego czasu pretendują do miana istotnych dla historii kina tytułów, co być może jest również zasługą autorów współczesnych amerykańskich publikacji (Jaime Clarke, 2007; Susannah Gora, 2011; Kevin Smokler, 2016), którzy przyczynili się do odczarowania filmu młodzieżowego, postrzeganego wcześniej jako rodzaj zinfantylizowanej, wstydliwej rozrywki.
Nasuwa się jednak pytanie, czy „odzyskiwanie” twórczości Johna Hughesa nie ogranicza obszaru filmówz nastoletnim bohaterem do produkcji spod znaku Brat Pack. Znamienny wydaje się fakt, że w 1984 roku, kiedy na ekranach kin pojawiło się Szesnaście świeczek (John Hughes), widzowie mieli również okazję obejrzeć dokument o bezdomnych nastolatkach Streetwise (Martin Bell) i niskobudżetową produkcję Old Enough Marisy Silver – nowatorskie realizacje wytyczające drogi dla niezależnego kina inicjacyjnego i społecznie zaangażowanego filmu o młodzieży.
Estetyczne i ideologiczne strategie teen movies reprezentowane przez Hughesa, Bella i Silver znajdują przedłużenie w najnowszych produkcjach o nastolatkach, w których dominują: narracje o poznawaniu reguł szkolnych korytarzy (The DUFF, Ari Sandel, 2015), zainteresowanie młodocianą podklasą (American Honey, Andrea Arnold, 2016) oraz kameralne portrety niedopasowanych chłopców i dziewczyn (Eighth Grade). Inne bieguny amerykańskiego filmu młodzieżowego stanowią okryte złą sławą seks komedie i party movies, a także horrory, które jeszcze przed epoką Hughesa stały się domeną kina z młodym bohaterem. Namysłu domaga się kwestia, czy i w jakim stopniu niniejsze gatunki i strategie są zbieżne. Czy interesujące nas kino jest na tyle skonwencjonalizowane, że mówiąc o „amerykańskim filmie młodzieżowym” mamy na myśli produkcje podobnego rodzaju?
W ramach konferencji pragniemy stworzyć miejsce do dyskusji na temat amerykańskiego kina młodzieżowego, przy czym istotne będzie dla nas także określenie relacji pomiędzy kinematografiami narodowymi. Najbardziej wyraziste wzorce filmu młodzieżowego z USA (a także Francji i Wielkiej Brytanii) przepływają przecież swobodnie do kina lokalnego. Amerykańska kinematografia sięga zaś do skromniejszych produkcji, których treść wynoszona jest na poziom doświadczenia uniwersalnego w remakach takich jak Ostatnia amerykańska dziewica (Boaz Davidson, 1982) i LOL (Lisa Azuelos, 2012).
Współcześni filmowcy i publiczność zwracają baczną uwagę na nierówności i dysproporcje, jakie były i nadal są udziałem młodych ekranowych bohaterów. Od przeszło dwóch dekad filmy z nastoletnim bohaterem (szczególnie w wariancie coming of age) stają się medium dla dotychczas marginalizowanych grup: dzieci spoza klasy średniej, Afroamerykanów, Latynosów, gejów i lesbijek. Pod rozwagę należy poddać, co w dobie oscarowego triumfu Moonlight (Barry Jenkins, 2016) może być stawką społecznie zaangażowanych filmów o dorastaniu? Czy współczesne kino młodzieżowe nie próbuje wyważyć otwartych już drzwi?
To dobry moment, aby poddać kino młodzieżowe rewizji. Obecny czas pozwala uporządkować historię gatunku, czynić polityczne i estetyczne przewartościowania, analizować najnowsze produkcje i antycypować przyszłość filmu młodzieżowego. Nowe zainteresowanie kinem młodzieżowym sprzyja zarówno feministycznym odczytaniom twórczości Johna Hughesa, analizom klasowym adaptacji powieści Susan Eloise Hinton, jak i omawianiu tendencji ujawniających się w teen movies platformy Netflix.
Przy określaniu istoty kina młodzieżowego często powraca kwestia docelowego widza. Niewykluczone, że nowe zainteresowanie filmem młodzieżowym pozwala przenieść punkt ciężkości z odbiorcy w określonym wieku na widza o specyficznej „młodzieńczej” wrażliwości. Czy zatem kino młodzieżowe to kino (tylko) dla młodzieży? A może o istocie gatunku stanowi raczej typ bohatera i temat filmu? Wytyczenie granic gatunku nie będzie możliwe bez analizy samego terminu. W polskim filmoznawstwie „kino młodzieżowe” odnosi się przecież nie tylko do szeroko rozumianego filmu o nastolatkach (teen movie), ale również filmu o dorastaniu (coming of age movie) i filmu rozgrywającego się w liceum (high school movie). Dodatkowo w obręb kina młodzieżowego włączane były niejednokrotnie realizacje dla najmłodszych widzów, co sprawia, że pole badawcze rozciągało się na krąg „filmu dla dzieci i młodzieży”. Nieprzejrzystość terminologiczna jest dobrym przyczynkiem do dyskusji. Interesują nas zarówno próby definicji kina młodzieżowego, określenia jego wyznaczników i zakresu, jak i krytyczne zniesienia przytoczonej nomenklatury.
Proponowane zagadnienia tematyczne
- Granice, specyfika i nomenklatura gatunku. Kino młodzieżowe w relacji do: teen movies, high school movies, coming of age movies, young adult fiction
- Nurty i konwencje niezależnego filmu o nastolatkach (New Queer Cinema, inicjacyjne kino z Sundance, filmy indie)
- Filmowe manifestacje youth culture: popkultura/subkultury
- Poza białymi przedmieściami. Analiza społecznie zakorzenionych filmów o dorastaniu Afroamerykanów, Latynosów, gejów, lesbijek, młodzieży spoza klasy średniej i nastolatków z małych miasteczek.
- Zapomniane tytuły i deprecjonowane nurty amerykańskich teen movies: filmy sportowe i taneczne lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, seks komedie, komedie obrzydliwości, niszowe kino kultowe z nastoletnimi bohaterami, filmy plażowe
- Dziedzictwo Brat Pack i Johna Hughesa
- Horrory młodzieżowe: slashery, inicjacyjne kino grozy, opowieści o nastoletnich potworach
- Współczesne tendencje: produkcje Netflix i Disney Channel, młodzieżowe franczyzy fantasy i sci-fi, adaptacje najnowszej prozy young adult
- Kino o młodzieży sprzed epoki rock and rolla (m.in. klasyczne adaptacje powieści o dorastaniu, klasyczne musicale z nastoletnimi bohaterami) i początki gatunku. Erupcja kina młodzieżowego (filmy muzyczne, subkulturowe i plażowe z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych) oraz autorskie opowieści o dorastaniu
- Filmy dokumentalne o nastolatkach i edukacji szkolnej. Od High School (Frederick Wiseman, 1968) po All American High Revisited (Keva Rosenfeld, 2014)
- Wizerunki młodzieży w twórczości wielkich autorów (Elia Kazan, Nicolas Ray, Francis Ford Coppola). Autorzy filmów o nastolatkach (Richard Linklater, Wes Anderson, Gregg Araki, Whit Stillman, Hal Hartley, Sophia Coppola, Robert Mulligan, Cameron Crowe)
Zaproponowane zagadnienia nie wyczerpują wszystkich możliwości ujęcia tematu. Zapraszamy do dzielenia się autorskimi propozycjami.
Organizatorzy
mgr Karolina Kostyra (Zakład Filmoznawstwa i Wiedzy o Mediach UŚ)
mgr Kamila Rogowicz (Katedry Dydaktyki Języka i Literatury Polskiej UŚ)
mgr Wojciech Sitek (Zakład Filmoznawstwa i Wiedzy o Mediach UŚ)
Rada naukowa
dr hab. Magdalena Kempna-Pieniążek (Zakład Filmoznawstwa i Wiedzy o Mediach UŚ)
dr hab. Agnieszka Nieracka, prof. SWPS (Wydział Prawa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu SWPS)
dr Patrycja Włodek (Katedra Mediów i Badań Kulturowych UP)
Kwestie organizacyjne
Zapraszamy do udziału w konferencji studentów, doktorantów, pracowników uczelni wyższych i instytutów naukowo-badawczych oraz wszystkie osoby zainteresowane tematyką kina młodzieżowego.
Zgłoszenia prosimy przesyłać na adres kinomlodziezowe@gmail.com do 30 czerwca 2019 roku, korzystając z załączonego poniżej formularza zgłoszeniowego.
W ciągu 24 godzin otrzymają Państwo potwierdzenie odebrania zgłoszenia. W razie nieotrzymania informacji zwrotnej prosimy o kontakt.
Udział w konferencji jest bezpłatny.
Decyzję o podjęciu prac nad publikacją pokonferencyjną uzależniamy od poziomu wygłoszonych referatów.
Pytania prosimy kierować drogą elektroniczną: kinomlodziezowe@gmail.com
Zapraszamy na naszą stronę internetową: https://kinomlodziezowe.wordpress.com/
Jesteśmy także na Facebooku: https://www.facebook.com/events/2246344625621218/
mgr Karolina Kostyra
mgr Wojciech Sitek
mgr Kamila Rogowicz