III Zjazd Filmoznawców i Medioznawców „Przestrzenie – praktyki – artykulacje”
organizatorzy:
Polskie Towarzystwo Badań nad Filmem i Mediami
Katedra Mediów i Kultury Audiowizualnej, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Łódzki
Łódź, 17‒19 czerwca 2019 roku
- Propozycje wystąpień lub sesji prosimy zgłaszać mailowo do wszystkich osób koordynujących dany panel, korzystając z arkusza zamieszczonego na stronie PTBFM
- Prosimy wypełnić wszystkie rubryki, nie pomijając poszczególnych informacji
III Zjazd PTBFM_formularz zgloszeniowy wystapienia
TYTUŁ PANELU: Współczesny rynek filmowy: produkcja, dystrybucja i promocja
KOORDYNATORZY PANELU: dr hab. Marcin Adamczak; dr hab. Arkadiusz Lewicki, prof. UWr
ADRESY MAILOWE: mad80@amu.edu.pl; alewicki23@gmail.com
OPIS PANELU: Współczesny rynek filmowy zależny jest od wielu zmiennych. Postępująca globalizacja, konsolidacja kapitału, którą możemy zaobserwować choćby w Stanach Zjednoczonych, wzrastająca rola rynku chińskiego, to tylko kilka przykładów procesów, które wpływają na funkcjonowanie kinematografii ostatnich lat. Pozakinowe formy kontaktu z dziełami audiowizualnymi, ekonomiczny wymiar festiwali filmowych, polityka dystrybucyjna wielkich graczy i pojawianie się mniejszych podmiotów oddziałują na zmieniający się wciąż rynek rozpowszechniania filmów. Facebook, Instagram i inne media społecznościowe odgrywają coraz istotniejszą rolę w promocji dzieł filmowych, podobnie jak marketing partyzancki czy wirusowy, choć przecież nie zastąpiły całkowicie klasycznych narzędzi marketingowych stosowanych w promowaniu utworów kinematograficznych.
Panel poświęcony będzie różnym zjawiskom dotykającym XXI-wieczny rynek filmowy w jego ekonomicznym (choć mającym przecież istotne konsekwencje kulturowe) wymiarze. Dotyczył będzie zarówno problematyki produkcji audiowizualnej i funkcjonowania współczesnej dystrybucji jak i różnorodnych narzędzi, technik i strategii promocyjnych, które decydują o merkantylnym sukcesie lub porażce najnowszych dzieł filmowych. Oczekujemy na referaty poświęcone rynkowi filmowemu nie tylko w wymiarze globalny, lecz także regionalnym i lokalnym.
Panel otwarty jest też na wystąpienia dotyczące metodologicznej problematyki badań nad produkcją i rynkiem.
TYTUŁ PANELU: Konteksty źródłowe w badaniach filmoznawczych
KOORDYNATORKI PANELU: dr Monika Bator, dr hab. prof. UJK Barbara Lena Gierszewska
ADRESY MAILOWE: monika.bator@ujk.edu.pl; giersz@ujk.edu.pl
OPIS PANELU: Panel skierowany jest do badaczy, którzy doceniają doświadczenie źródłowe w pracy naukowej. Są przekonani o wartości dokumentów i rzetelnych opracowań naukowych oraz specjalistycznych, akcentują znaczenie autorów i ich dorobku, sami w podobny sposób tworzą swój warsztat badawczy, uprawiają konstruktywną krytykę źródeł i chcą się podzielić własnymi spostrzeżeniami. Interesują nas tematy i rezultaty pracy naukowej współczesnych historyków i teoretyków filmu ze szczególnym odniesieniem do refleksji nad źródłami jako potencjałem badań nad (nową, nową) historią i teorią filmu. Mamy nadzieję, że w referatach i dyskusjach pojawi się również namysł nad poszerzaniem pola badawczego, procesem digitalizacji dzieł i dokumentów filmowych, fotograficznych, audialnych, drukowanych i pisanych w kontekście narzędzi dla historyków filmu, sztuki, kultury, trudnych do przecenienia w czasach Sieci.
TYTUŁ PANELU: Mapowanie polskiego kina: strategie dydaktyczne (workshop)
KOORDYNATORKA PANELU: dr Justyna Hanna Budzik
ADRES MAILOWY: budzikjustine@gmail.com
OPIS PANELU: Historia kina polskiego jest kursem figurującym w wielu programach studiów oraz zajęć poza uniwersytetem. Kwantyfikator narodowy siłą rzeczy sytuuje przedmiot w obszarze przyporządkowania przestrzennego, a co za tym idzie – kulturowego i społecznego. Kina polskiego można jednak nauczać na wiele sposobów, w odniesieniu do intelektualnej dynamiki w badaniach filmoznawczych i kulturoznawczych ostatnich lat. W historii polskiego filmu pojawiły się m.in. perspektywy transnarodowe i transkulturowe, podejścia skupione na specyfice rynku kinematograficznego, studia o „historii niebyłej”, nowe ujęcia autorskości i gatunkowości. Zamierzeniem warsztatu ma być naszkicowanie „mapy performatywnej” tych nowych spojrzeń na materiał nauczania obejmujący całą przestrzeń, jaką wypełnia hasło kino polskie – w tym kino na ziemiach polskich, kino w językach mniejszości, filmy zagubione, kino klasyczne i najnowsze. Analogicznie do praktyk literaturoznawców, zapraszam badaczy i dydaktyków do wytyczenia terenu możliwych strategii edukacyjnych. Przemysław Czapliński pisze o (literackiej) geografii wyobrażonej, którą wyjaśnia za Edwardem Saidem jako patrzenie na świat przefiltrowane przez znane nam opowieści i obrazy, a także przez wyobrażenia stereotypowe. Odnosi ją do realnej geografii Polski i jej sąsiadów. Traktuję jego ustalenia jako inspiracje do planowanego warsztatu.
TYTUŁ PANELU: Topografie lokalności
KOORDYNATORKA PANELU: dr hab. Ilona Copik
ADRES MAILOWY: ilonac@autograf.pl
OPIS PANELU: Narzędziem służącym problematyzowaniu miejsc i przestrzeni oraz ich medialnych reprezentacji mogą być topografie rozumiane jako zapisy/wizualizacje (mapy) miejsc w różnych tekstach kultury. Można je rozpatrywać w kontekście estetycznym jako ekspresje artystyczne twórców zainteresowanych malowniczością miejsca i krajobrazu, jako ideologiczne wykładnie określonych wizji świata albo też w perspektywie geograficzno-kulturowej jako złożone praktyki odnoszące się do lokalności, z którą nawiązuje się relacje odwiedzania, zamieszkiwania, zatracania lub porzucania. W tym ostatnim przypadku topograficzny konkret odnosi się tyleż do materialnego kształtu oraz znaczenia miejsca, co do zdarzeń, które dzieją się w przestrzeni i mają charakter performatywny. Obejmują one sploty doświadczeń o charakterze percepcyjnym, emocjonalnym, autobiograficznym zaangażowanych w przestrzenną grę o miejsce, które współuczestniczą zarazem w mediatyzowanej produkcji kultury i tożsamości. Przedmiotem debaty w tym panelu będą różne rodzaje interakcji nawiązywanych pomiędzy przestrzeniami geograficznymi a ich reprezentacjami w fotografii, filmie i nowych mediach. Będziemy się chcieli przyjrzeć medialnym wizerunkom miejsc uwikłanych w procesy lokacji/dyslokacji, turystyki i komodyfikacji, rozpoznając, jak indywidualne doświadczenia, tożsamości, pamięci zasilają, przekształcają, unicestwiają archiwum kultury i wyobraźni.
Referaty mogą (nie muszą) dotyczyć następujących obszarów:
- ekspresje tożsamości z uwzględnieniem napięć: mocne/słabe, lokalne/globalne, lokalne/narodowe
- formuły odtwarzania tożsamości tradycyjnej (rytuały, ceremonie, nawyki)
- procesy mapowania miejsca, mapy mentalne miejsc
- geografie sensoryczne, wyobrażone, kreatywne
- lokalność w perspektywie globalizacji (glokalizacji), lokalność a „globalne poczucie miejsca”
- artykulacje różnic kulturowych
- media pamięci kulturowej
- pamięci protetyczne
- fotogeniczność miejsca a jego genius loci
- miejsca ideologiczne i banalne światy
- lokalność jako turystyka kulturowa
- lokalność a procesy komodyfikacji i globalne przepływy
- intermedialne transfery lokalności
TYTUŁ PANELU: Badania filmu i religii – rewizje i nowe kierunki
KOORDYNATOR PANELU: dr Adam Domalewski
ADRES MAILOWY: domalewski.adam@gmail.com
OPIS PANELU: Tematyka religijna pojawia się w kinie właściwie u samego jego zarania. Dopiero jednak na przełomie lat 60. i 70. powstają pierwsze próby kompleksowego, teoretycznego ujęcia tego zagadnienia (by wspomnieć tylko o pracach Neila P. Hurleya Theology through Film czy Paula Schradera Transcendental Style in Film: Ozu, Bresson, Dreyer). Jak wskazują sami badacze zajmujący się tą dziedziną badań filmoznawczych, zainteresowanie
problematyką religii wzrastało skokowo po premierach głośnych filmów o tematyce biblijnej, takich jak Ostatnie kuszenie Chrystusa (1988) Martina Scorsesego oraz, zwłaszcza, Pasja (2004) Mela Gibsona. Bezprecedensowy sukces filmu Kler (2018) Wojciecha Smarzowskiego może być doskonałą okazją do zastanowienia się nad pokaźnym i różnorodnym dorobkiem polskich badaczek i badaczy filmu i religii. W moim przekonaniu istniejące w literaturze przedmiotu sposoby naukowego badania pogranicza filmu i religii należałoby podzielić – ze względu na dominującą w nich perspektywę i wyraźne sfunkcjonalizowane – na trzy odrębne grupy. Podejścia te określiłbym mianami: religijno-teologicznego (obecne m.in. w pracach Marioli Marczak), antropologiczno-mitologicznego (reprezentowane np. przez Agnieszkę Morstin-Popławską) oraz semiotyczno-kulturowego (np. u Krzysztofa Kornackiego). Różnice występujące między poszczególnymi odmianami tych badań tak na poziomie założeń badawczych, metod analizy, jak wyznaczanych celów sprawiają, że nadal otwarte i nierozstrzygnięte pozostają kwestie fundamentalne, dotyczące choćby określenia i odróżnienia kina religijnego od studiów nad filmem i religią. Jednocześnie aktualnie powstają w Polsce prace dotyczące filmowych reprezentacji innych aniżeli chrześcijaństwo religii, takich jak islam czy buddyzm, dotąd właściwie prawie nieobecne w naukowym dyskursie. III Zjazd Filmoznawców i Medioznawców warto potraktować w tym kontekście jako przestrzeń do dyskusji na temat dotychczasowych i przyszłych kierunków badań filmu i religii w Polsce, a tym samym także dowartościować ten różnorodny i – wbrew pozorom – bardzo rozległy obszar badań filmoznawczych.
TYTUŁ PANELU: Gwiazdy i gwiazdeczki w kinie polskim i niepolskim
KOORDYNATOR PANELU: prof. dr hab. Wiesław Godzic
ADRES MAILOWY: wgodzic@swps.edu.pl
OPIS PANELU: Proponując temat roli celebrytów w kulturze, zdajemy sobie sprawę z ekscentryczności tej kategorii w Polsce. Z jednej strony, inteligentowi nie wypada traktować tego zagadnienia poważnie. W konsekwencji takiej postawy w naszej przestrzeni kulturowej wymienić można zaledwie kilka książek i artykułów o tym zjawisku. Ogromnie szkoda, bo w naukowym świecie półki uginają się pod ciężarem książek o nich. Istnieją towarzystwa naukowe (Centre for Media and Celebrity Studies) i świetne czasopisma (kwartalnik „Celebrity Studies”).
Spróbujmy nadrobić te zaległości i zastanówmy się nad rolą celebrytów we współczesnej polskiej kulturze. Ostatnio poważna gazeta zapytała mnie o podłoże (pyskówki, głębokiego konfliktu) pani Rusin z panią Rozenek. Można i tak, ale można inaczej. Nasza propozycja jest ciągle otwarta:
*Jak powstaje i jak umiera celebryta?
*Publiczność i fandom wybranych celebrytów
*Kto kim rządzi: celebryci nami, czy odwrotnie?
*Dziennikarz jako celebryta
*Celebryta: akademik, ksiądz, dziecko
*Celebryta w reklamie: ograniczenia i szanse
*Polityk jako celebryta – konsekwencje dla wyborców
*Strategie narracyjne i symboliczne celebrytów
*Celebryta: kulturowy opór i władza
*Dlaczego kochamy, dlaczego nienawidzimy celebrytów?
*Cewebryta kontra celebryta – ocena skuteczności
*Tabloid i plotka – tym żyje celebryta
*Celebryta w PRL-u
*Transkulturowy celebryta
*Celebryta zgenderowany
*Nasi chłopcy na boisku – celebryta zbiorowy?
*Celebryta na granicach prawa
*Lekcja z Lewego – celebryci w systemie edukacji
*Celebryci i religia
*Kto lubi paparazzich?
*Etyka sławnych kontra etyka normalsów
TYTUŁ PANELU: Praktyki designu w mediach
KOORDYNATOR PANELU: prof. zw. dr hab. Andrzej Gwóźdź
ADRES MAILOWY: gwan1@poczta.onet.pl
OPIS PANELU: Tematyka panelu obejmuje szeroko rozumianą problematykę związaną z funkcjonowaniem mediów ze względu na artykułowane w nich praktyki designerskie. Z jednej strony design jest tu rozumiany jako figura przełomu technokulturowego odnoszona do praktyk widzialności i słyszalności opartych na dominacji estetyki powierzchni; z drugiej – utożsamiany bywa z powierzchniowym efektem looku (stylingu).
Chodzi o rozmaite sposoby artykułowania tych praktyk: od tzw. kina designu (reprezentowanego chociażby przez filmy Zacka Snydera czy Kerry’ego Conrana), poprzez różnorodne formy sieciowe (webdesign, technologie mobilne), po zjawiska w obrębie kultury wysokiej rozdzielczości (design jako domena interfejsu, wizualizacje danych a zagadnienia reprezentacji, paradoksalne obrazy, powierzchniowa estetyzacja rzeczywistości, design emocjonalny, nauka a design itd.) oraz skutki, jakie wywołują we współczesnym pejzażu medialnym.
Ale zagadnienia podpadające pod problematykę designu mediów obejmują również kwestie materialności przekaźników wraz z ich funkcjami rzeczowymi – estetykę i pragmatykę „opakowania” mediów jako form komunikowania.
Celem panelu będzie próba dookreślenia technokulturowej refleksji na temat przemian kultur mediów, ich form i funkcji w epoce, o której mówi się, że kulturę wizualną zastąpiła kulturą designu; ale także szerzej – refleksja na temat designu jako fenomenu kultur mediów w ogóle (design jako forum strategii kulturowych).
TYTUŁ PANELU: Przestrzenie w serialu – geopolityczne, mityczne, afektywne, transnarodowe
KOORDYNATORZY PANELU: prof. UAM dr hab. Mikołaj Jazdon, dr hab. Anna Estera Mrozewicz
ADRESY MAILOWE: esteram@amu.edu.pl; mikolaj.jazdon@gmail.com
OPIS PANELU: Serial telewizyjny XXI wieku przechodzi rewolucję. Z grona produkcji ekranowych drugiej kategorii (poza wyjątkami, jak Dekalog Krzysztofa Kieślowskiego, Miasteczko Twin Peaks Davida Lyncha czy Królestwo Larsa von Triera) wyłania się dziś – ciągle rosnąca – grupa seriali „z wyższej półki”, stających się rozrywką dla społecznych i kulturalnych „elit”, a także przedmiotem nasilonej uwagi krytyków i badaczy. W realizacjach seriali uczestniczą twórcy związani z kinem niekomercyjnym, dostrzegający artystyczny i intelektualny potencjał sztuki serialowej. W efekcie, strategie estetyczne rodem z kina przenikają do wielogodzinnych i wielowątkowych, małoekranowych „powieści XXI wieku”. Badacze telewizji wskazują na digitalizację i platformy typu Netflix jako ważny, choć nie jedyny czynnik stymulujący rozwój nowego serialu (prosumencki styl odbioru, Telewizja 3.0).
W naszym panelu skoncentrujemy się na aspekcie serialu, a także współczesnych badań nad serialem, określanym jako „zwrot przestrzenny”. Podczas gdy badania nad przestrzenią w filmie są silnie ugruntowane, rola przestrzeni w serialu telewizyjnym od niedawna przyciąga uwagę badaczy, podkreślających, że serialowe topografie i estetyka różnią się od filmowych (Schapiro 2015; Hansen & Waade 2017). Wbrew poglądowi, że najważniejsza jest wartka akcja czy relacje między bohaterami, przestrzeń w serialu nierzadko odgrywa równie ważną rolę. Miejsce (miasteczko lub wieś, dziewicze krajobrazy lub wielkomiejskie blokowisko, szpital lub więzienie, przyroda, klimat i architektura miejsca, jego kolorystyka i światło) może determinować rozwój fabuły, tworzyć nastrój i emocje widza, określać bohaterów i warunkować ich wybory, zagrażać lub chronić, a poprzez swoją konkretność wytwarzać efekt realności. Jednak przestrzeń to nie tylko miejsce akcji, ale także miejsce recepcji. Współczesne sposoby dystrybucji i odbioru znoszą równość między widownią a „przestrzenią narodową”. Seriale podróżują: serial polski (Wataha) czy duński (The Killing/Forbrydelsen) lub islandzki (W pułapce/Ófærð) dociera do widzów na całym świecie. Kształtują się nowe transnarodowe widownie, a miejsca znane ze słynnych seriali stają się celem „turystyki ekranowej”. Nowe style odbioru mają konsekwencje dla producentów, którzy muszą mierzyć się z coraz bardziej zmediatyzowaną i zglobalizowaną rzeczywistością: jak historie zakorzenione lokalnie mogą przemówić do globalnej publiczności? Wydaje się, że właśnie koloryt lokalny stanowi dziś drogę do globalnego sukcesu (przykładem tzw. Nordic Noir).
Jednym z efektów wymienionych procesów jest rozwój tzw. serialu geopolitycznego (Saunders 2017), podejmującego tematy związane z globalizacją (przemyt ludzi, handel narkotykami, przestępstwa w międzynarodowych korporacjach, zmiany klimatyczne). Estetyka miejsca często przekłada się na strategie afektywne (Waade 2017), za pośrednictwem emocji przekraczając podziały narodowe. Miejsca i krajobrazy mogą jednocześnie stanowić przestrzenie mityczne, poprzez odwołania do kulturowych mitów i sił nadprzyrodzonych (rodem z Twin Peaks) dostarczając krytycznej refleksji nad aktualnymi problemami społeczno- politycznymi (np. ekologia w szwedzkim Lesie zaginionych/Jordskott).
Proponowane przez nas, choć nie jedyne, tematy referatów: krajobrazy Nordic Noir; dokumentalne i afektywne strategie kreowania (transnarodowych) przestrzeni (odbioru); przestrzenie mityczne a ekokrytyka; spojrzenie turysty, komodyfikacja miejsca i ekranowa turystyka; geopolityka w serialach – krytyczne rewizje i profetyczne scenariusze rzeczywistości; geografie wyobrażone; lokalność wobec globalności; przestrzeń filmowa a przestrzeń serialowa.
TYTUŁ PANELU: O praktykowaniu przestrzeni i miejsc w dobie późnej nowoczesności. Przestrzenie mediów – przestrzenie w mediach – przestrzenie medialne
KOORDYNATORKI PANELU: dr hab. prof. UwB Alicja Kisielewska, dr hab. Karina Banaszkiewicz
ADRESY MAILOWE: kisielewskaal@o2.pl, karina.tv@gazeta.pl
OPIS PANELU: Przedmiotem refleksji proponujemy uczynić związki przestrzeni z mediami w kilku aspektach: przestrzeni charakterystycznych dla poszczególnych mediów, takich jak: rzeczywistość wirtualna, przestrzeń telewizji, przestrzeń filmowa; przestrzeni – miejsc realnych i przedstawianych w mediach, a także przestrzeni medialnych – wyobrażonych stanowiących symboliczne środowiska kształtowane przez poszczególne media (film, telewizja, Internet) oraz ich wzajemne relacje. W dobie postsieciowej mobilności obrazów szczególnie ciekawe są (re)prezentacje przestrzeni, które pozostają elementem zbiorowych wyobrażeń. Idzie o miejsca sztuczne, wizerunki miejsc i miejsca realne, które za sprawą swych przedstawień trwają w kolektywnej wyobraźni uczestników kultury. Idzie o wędrówkę wzorów topograficzno-narracyjnych, które modelują wojny o przestrzeń. Proponujemy także zastanowić się, w jaki sposób przestrzenie fizyczne i symboliczne splatają się ze sobą.
Przykładowe zakresy problemowe:
Krzyżowanie się przestrzeni i terytoriów – miejsca imaginacyjne;
Media a nowy typ relacji przestrzennych – od proksemiki do telestezji;
Medialne praktyki produkcji przestrzeni: globalnych, lokalnych, marginalnych, prywatnych, publicznych;
Przestrzeń medialna jako symboliczny system wyrażania rzeczywistości;
Przestrzenne ramy przedstawień medialnych – lokalnych i globalnych (ekrany; narracje; praktyki mediów);
Rola medialnych przestrzeni w procesie wytwarzania społecznych relacji;
Interakcje ludzi z mediami i ich wpływ na zmiany znaczenia lokalności – konstruowanie mediatyzowanej sfery publicznej;
Przestrzeń jako ideologiczny krajobraz;
Widzialność krajobrazu i media (od widzenia do performowania);
Geopoetyki fikcjonalne, wirtualne, cybernetyczne i mityzacje krajobrazu (miejskość-podmiejskość, stołeczność-peryferyjność, europejskość etc.)
Medialne wojny o przestrzeń – ideologie, strategie i taktyki;
Symboliczne znaczenia użycia przestrzeni (miejskiej, wiejskiej, domowej) w mediach;
Medialne strategie przestrzenno-obrazowe zakorzeniające w kulturze;
Media a lokalne i globalne przestrzenie doświadczeń;
Miejsca tworzone medialnie;
Miejsca przeżywane przez widzów;
Przestrzenie wirtualnych wspólnot – doznania przestrzeni w skali globalnej.
TYTUŁ PANELU: Kultura filmowa PRL w ujęciu badań produkcyjnych i studiów nad dystrybucją
KOORDYNATORZY PANELU: dr hab. Konrad Klejsa; dr hab. Krzysztof Kornacki, prof. UG
ADRESY MAILOWE: konrad.klejsa@interia.pl; kornacki70@gmail.com
OPIS PANELU: Istotną zmianą w pejzażu współczesnych badań filmoznawczych jest ich empiryczne umocowanie oraz nacisk na intersubiektywne rozpoznania. Zmianę te widać w różnych obszarach filmoznawczej refleksji – także w badaniach historycznych, silniej wspieranych przez prace archiwistyczne czy wytwarzanie materiału badawczego poprzez wywiady. Zmiana ma charakter systemowy – dotyczy zarówno metody (odejście od hermeneutycznych interpretacji i efektownych hipostaz), jak i samego przedmiotu: nie jest już nim tylko gotowe dzieło filmowe i „poetyka autorska” jego twórcy/czyni, lecz dynamicznie pojmowany proces wytwarzania, rozpowszechniania i doświadczania kultury filmowej. Od kilku lat nurty te rozwijają się dynamicznie na Zachodzie, lecz z trudem torują sobie drogę w rodzimym filmoznawstwie, nadal silnie skoncentrowanym na analizach tekstualnych.
Owszem, w polskim piśmiennictwie filmoznawczym ostatnich lat pojawiło się kilka prac dokumentujących lokalne czy regionalne kultury filmowe, głównie okresu sprzed II wojny światowej, ale jest ich wciąż zbyt mało – zwłaszcza w odniesieniu do kinematografii PRL. Dlaczego akronimy GDFP, OPRF i CWF oraz pojęcia takie jak Filmowa Rada Repertuarowa czy „pula specjalna” tak rzadko pojawiają się na kartach rozmaitych „historii kina polskiego”? Dlaczego o dystrybucji filmowej w państwach „demokracji ludowej” pisali dotąd (w obiegu międzynarodowym!) tylko Czesi i Węgrzy? Czy polskie doświadczenia w tym zakresie – w tym fenomen Dyskusyjnych Klubów Filmowych, kin studyjnych i Konfrontacji – nie są warte uwagi?
Badania produkcyjne w odniesieniu do kinematografii PRL znajdują się wciąż w fazie rozwoju i słusznie akcentują zbiorowy charakter realizacji dzieła filmowego oraz interakcje twórcze w czasie jego powstawania, a także polityczne i ekonomiczne determinanty rynku filmowego. Kategoria „badań tego, co poza ekranem”, kunsztownie wprowadzona do filmoznawczego slangu przez Edwarda Zajička, bywa najczęściej rozumiana w kategoriach metaforycznych, pozwalających na potraktowanie „pozaekranowości” jako całej maszynerii produkcji filmowej. A może należałoby zapytać także o tych, którzy pracują OBOK ekranu (całkiem dosłownie, bo w przestrzeniach doń przyległych): o właścicieli kin, o kinooperatorów (zawód ginący!), bileterów, pracowników działów sprzedaży… Z tego miedzy innymi powodu za część badań produkcyjnych uznaje się dziś coraz częściej także studia nad dystrybucją filmów. Ich zakres dotyczy instytucjonalnej organizacji oglądania – dla której centralnym zagadnieniem jest kształtowanie polityki repertuarowej (motywowanej także wymogami ideologicznymi) oraz warunków dostępu do oferty filmowej, a zatem: zakup licencji, decyzja o liczbie kopii czy ekranów premierowych, przygotowanie materiałów promocyjnych, geografia kin, statystyka emisji telewizyjnych…
„Zwrot produkcyjny” w badaniach filmoznawczych ma także swoje konsekwencje dla akademickiej dydaktyki. Do niedawna absolwent studiów medioznawczych, który w późniejszej edukacji nie otarł się o szkołę filmową, najpewniej nie znał formatu scenariusza, ani nie wiedział, czym jest kalendarzówka. Tymczasem wprowadzanie do programu studiów takich kompetencji nie musi służyć wyłącznie „odhaczeniu” przesadnie dziś zresztą fetyszyzowanej tzw. „współpracy z biznesem”. Są to przecież umiejętności, które powinny być – i coraz częściej faktycznie są – demonstrowane przez historyków filmu.
TYTUŁ PANELU: Architektura i film: struktury, obrazy, narracje
KOORDYNATORKI PANELU: dr Karolina Kosińska; dr Paulina Kwiatkowska
ADRESY MAILOWE: karolina.kosinska@ispan.pl; paulinakwiat@poczta.onet.pl
OPIS PANELU: Film jest strukturą – architektura jest strukturą. Choć oba te porządki wydają się bardzo odległe, może nawet przeciwstawne (płaskość kadru i niematerialność filmu kontra przestrzenność i namacalność bryły budynku), mogą być dla siebie inspiracją. Oba – choć każdy na swój sposób – strukturyzują przestrzeń, wtłaczają ją w wyraźny, zorganizowany układ, ramę. Architektura może jednak wiązać się z filmem nie tylko na poziomie obrazu, kompozycji kadru, budowania przestrzeni filmowej. Może też w pewnym sensie użyczać swej struktury narracji filmowej, czego najbardziej oczywistą figurą jest labirynt. Często te dwa poziomy – obrazowy i narracyjny – są ze sobą nierozerwalnie złączone i wzajemnie się determinują, jak w przypadku Lśnienia Stanleya Kubricka czy Rosyjskiej Arki Aleksandra Sokurowa. Związki filmu i architektury mogą też wychodzić poza kategorie formalne, pełniąc funkcję komentarza do otaczającej rzeczywistości, krytyki społecznej czy badania potencjału ideologicznego obu „mediów” – ostatecznie, jak dowiodła tego chociażby Leni Riefenstahl, film potrafi nie tylko wzmocnić, ale i współtworzyć siłę perswazyjną architektury. Celem panelu byłoby znalezienie i zbadanie tych bardziej i mniej oczywistych relacji filmu i architektury, wskazanie możliwych napięć między nimi. Labiryntowe przestrzenie gigantycznych hoteli czy sanatoriów, niekończące się korytarze czy schody, monumentalne sale, amfilady, ale też bloki, ciasne wnętrza, zabudowa robotniczych osiedli, mikrokosmos miejskich kamienic i chłopskich chałup, panoptyczne konstrukcje więzień i szpitali, architektura w służbie władzy – każdy z tych motywów może być tropem ujawniającym się w strukturach obrazowych, narracyjnych i fabularnych filmu. Równie istotną kwestią jest antropologiczny wymiar owej relacji, umiejscowienie człowieka/postaci w architektonicznej przestrzeni skonstruowanej w kadrze, uwypuklenie w filmie znaczenia architektury dla społecznego funkcjonowania człowieka i wspólnoty, w której żyje.
Przykładowe obszary tematyczne panelu:
– relacje między architekturę i filmem w kontekście miejsca filmu pośród innych sztuk
– relacje formalne i wizualne przestrzeni architektonicznej i przestrzeni filmowej
– wpływ struktury architektonicznej na schematy narracyjne i fabułę filmu
– architektura w kadrze jako przestrzeń funkcjonowania postaci filmowej
– antropologiczny, społeczny i ideologiczny wymiar architektury przedstawionej w filmie
TYTUŁ PANELU: Archiwum i filmowy dokument – współzależność z konsekwencjami
KOORDYNATORZY PANELU: prof. PWSFTviT dr hab. Katarzyna Mąka-Malatyńska; dr Piotr Pławuszewski
ADRESY MAILOWE: kmalatynska@poczta.onet.pl; kapral.klegg@gmail.com
OPIS PANELU: Archiwum stanowi konieczny system odniesienia dla wielu filmów dokumentalnych. Dokumentalista sięga doń, by wydobyć materialny ślad przeszłości w postaci fragmentu cudzego filmu, rejestracji audiowizualnej lub audialnej, fotografii, dokumentu pisanego. Dokonując ponownego użycia, przywraca obecność zdarzenia lub rzeczy, nadaje im nowe znaczenia, włącza w ustalony porządek, z którego niekiedy rodzą się trwalsze narracje o znacznym zasięgu społecznym.
Dokument, opuszczając Archiwum, a jednocześnie nadal pozostając jego częścią, dokonuje trwałej tego Archiwum rekonfiguracji. Sprawia, że podlega ono metamorfozom: zmienia się sposób katalogowania i udostępniania materiałów, zmieniają się jego funkcje społeczne oraz wyłaniający się z niego obraz minionego (dobrym tego wszystkiego przykładem prowadzone w ostatnich latach prace nad archiwum katalogującym etiudy szkolne w PWSFTviT w Łodzi).
W centrum naszego zainteresowania znajduje się wędrówka dokumentu archiwalnego (filmowego, fotograficznego, pisanego i jakiegokolwiek innego) – z archiwum do filmu dokumentalnego, ale i ta niekiedy trudniej uchwytna: prowadząca z powrotem do archiwum. Jak cyrkulacja ta wpływa na zmianę znaczeń? Jeśli, o czym pisze Paul Ricoeur, dokument archiwalny „jest otwarty na każdego, kto umie czytać”, to jak czyta go autor filmu dokumentalnego? Jakie są konsekwencje poznawcze uruchomienia Archiwum i wykorzystania jego zbiorów w filmie? Jak wpływają na społeczne postrzeganie przeszłości? Jak kino dokumentalne wykorzystuje, opisane przez Michela Foucaulta, napięcie pomiędzy Archiwum a narracją?
TYTUŁ PANELU: Virtual and Augmented Reality: doświadczenia użytkownika i konceptualizacje przestrzeni
KOORDYNATORKA PANELU: prof. zw. dr hab. Agnieszka Ogonowska
ADRES MAILOWY: agaogonowska@poczta.onet.pl
OPIS PANELU: Przedmiotem analiz będzie wpływ VR i AR na nowe strategie doświadczania i modelowania przestrzeni w projektach artystycznych, edukacyjnych, psychologicznych, medycznych, dziennikarstwie, itd. Proponujemy refleksję nad następującymi zagadnieniami: W jaki sposób ta nowa forma przestrzeni wpływa na efektywność procesów poznawczych użytkownika?. Doświadczanie własnej cielesności, komunikację interpersonalną? Jaka jest jej siła perswazyjna i jak ją można mierzyć? W jakim stopniu doświadczanie VR i AR sprzyja modelowaniu zachowań, uczeniu się i doskonaleniu kompetencji specjalistycznych (społecznych, językowo-komunikacyjnych, medialnych, cyfrowych, filmowych)? W jaki sposób wpływa na doświadczanie sztuki, filmu, przeżycie estetyczne?
TYTUŁ PANELU: Przestrzeń filmowa – między techniką a estetyką
KOORDYNATORZY PANELU: dr hab. prof. UAM Wojciech Otto, dr Krzysztof Jajko
ADRESY MAILOWE: Iwo525@wp.pl; krzysztof.jajko@uni.lodz.pl
OPIS PANELU: Przestrzeń filmowa – rozumiana jako osobne zagadnienie badawcze – będzie wyrażana poprzez namysł nad wizualnymi i audialnymi elementami znajdującymi się w kadrze oraz technikami i zabiegami współtworzącymi i określającymi filmowe kadry. Kluczowe dla tych rozważań będą pojęcia techniki i inscenizacji (mise-en-scene), dotyczące roli, funkcji i znaczenia dźwięku, koloru, efektów specjalnych, a także scenografii i rekwizytów, kostiumów i charakteryzacji, oświetlenia oraz ruchu i gry aktorskiej. Osobną kategorię stanowić będą zagadnienia historyczne, takie jak: wprowadzenie dźwięku, koloru, formatów szerokoekranowych oraz obrazu 3D. Przedmiotem rozważań stać się mogą również zachodzące obecnie procesy cyfryzacji filmu na poziomie produkcji, dystrybucji oraz eksploatacji czy też wykorzystanie nowych urządzeń rejestrujących (np. drony).
Innymi słowy – zakres tematyczny tego panelu będzie obejmował rozmaite zabiegi formalne kreujące wewnątrz- i zewnątrzkadrową przestrzeń filmu, począwszy od twórczego wykorzystania elementów i zasad inscenizacji, przez konfigurowanie i estetyzowanie obrazu filmowego, na roli techniki filmowej i kinowej skończywszy. Wśród szczegółowych zagadnień znaleźć się mogą:
- Przestrzeń kadru i przestrzeń pozakadrowa
- Ruch i gra aktorska, kostiumy, charakteryzacja
- Scenografia i rekwizyty, światło i kolor
- Techniki inscenizacji a przestrzeń filmowa
- Baza techniczna polskiej kinematografii na przestrzeni lat i jej wpływ na kształt estetyczny dzieł filmowych
- Zmiany techniczne w produkcji, eksploatacji kinowej oraz dystrybucji filmów w Polsce i na świecie
- Historia polskiej techniki filmowej i kinowej w okresie międzywojennym i powojennym (wynalazcy oraz instytucje, np. Łódzkie Zakłady Kinotechniczne Prexer).
TYTUŁ PANELU: Medium i terytorium. Geopolityka współczesnego kina europejskiego
KOORDYNATOR PANELU: dr Michał Pabiś-Orzeszyna
ADRES MAILOWY: michal.pabis@uni.lodz.pl
OPIS PANELU: Zbliżający się 2020 rok kończy siedmioletnią perspektywę unijną, a wraz z nią domykają się programy wsparcia dla europejskiego rynku filmowego. Panel będzie poświęcony politycznym i ekonomicznym – oraz kulturowym – kontekstom funcjonowania kina europejskiego w drugiej dekadzie XX wieku. Szczególna uwaga zostanie poświęcona następującym zagadnieniom:
- dystrybucja kina europejskiego a jednolity rynek cyfrowy:
- transnarodowy obieg filmów europejskich,
- geoblokady,
- funkcjonowanie serwisów VOD i ich znaczenie dla europejskich kinematografii
- prawo autorskie na jednolitym rynku cyfrowym:
- znaczenie Audiovisual Media Services Directive (AVMSD);
- funkcjonowanie komponentu MEDIA w ramach programu Kreatywna Europa:
- analiza przedsięwzięć z zakresu audience development (festiwale, edukacja filmowa, nagrody filmowe),
- kulturowe konteksty mechanizmów wspierania europejskiej kinematografii;
- relacje między Hollywood i kinem europejskim:
- cyrkulacja filmów hollywoodzkich na rynku europejskim,
- obecność kina europejskiego na amerykańskich platformach dystrybucyjnych;
- relacje między kinem europejskim a kinem azjatyckim:
- dystrubucja kina europejskiego w Azji,
- kino europejskie w kontekście wzrostu znaczenia kina chińskiego;
- kino europejskie a Afryka;
- obecność kina europejskiego w Afryce;
- cyrkulacja filmów afrykańskich w Europie (obieg fetiwalowy, diasporyczny).
Powyższa lista nie jest listą zamkniętą.
TYTUŁ PANELU: Kina amerykańskie w XXI wieku
KOORDYNATOR PANELU: dr hab. Marek Paryż, prof. UW
ADRES MAILOWY: m.a.paryz@uw.edu.pl
OPIS PANELU: Panel przyjrzy się – w możliwie najszerszym ujęciu – kinu amerykańskiemu nowego tysiąclecia. Jednym z kluczowych zagadnień, które zasługują na pogłębioną refleksję krytyczną, jest dynamika współczesnych gatunków filmowych, z jednej strony obserwujemy bowiem rozmywanie się ich granic w hybrydycznych kombinacjach, a z drugiej widzimy kolejne próby eksploatowania rozpoznawalnych form gatunkowych, by wspomnieć skromny, ale istotny, renesans westernu. Innym problemem godnym rozważenia jest obecny status kina autorskiego; coraz bardziej stechnicyzowany przemysł filmowy nie rozpieszcza reżyserów, którzy w swoich filmach chcieliby zawrzeć jakąś indywidualną jakość, mimo to kategoria „autora”, by tak rzec, nie uległa „przedawnieniu”, i wiele filmów przyciąga widzów do kina z właśnie powodu nazwiska twórcy. Niebagatelne znaczenie dla utrzymania tradycji kina autorskiego ma niezależny nurt filmowy (w tym twórczość eksperymentalna), któremu warto przyjrzeć się jako osobnemu fenomenowi. Na uwagę zasługuje nie tylko unikalna stylistyka dzieł niezależnych filmowców o utrwalonej reputacji tudzież tych aspirujących, ale też instytucjonalna podbudowa nurtu kina niezależnego w USA. Innym tematem refleksji mogą być sposoby przedstawienia różnorakich kontekstów społecznych, politycznych i kulturowych, z uwzględnieniem sposobów ich alegoryzowania na przykład przez wykorzystanie poetyki właściwej dla filmów spod znaku szeroko definiowanej fantastyki. Współczesne kino amerykańskie ma środki ku temu, by szybko reagować na najważniejsze procesy zachodzące w społeczeństwie, ale też służy ono jako medium dialogu z historią, prowadzonego nierzadko w duchu rozliczeniowym, co ma skutkować swoistymi symbolicznymi rytuałami „odzyskiwania” zdarzeń zapomnianych czy przemilczanych. Kino wywiera niewątpliwy wpływ na kształt amerykańskiej sfery publicznej i warto byłoby przedyskutować kierunki tego wpływu. Kwestią zasługującą na pogłębioną analizę jest wreszcie funkcjonowanie przemysłu filmowego i ogólnie zjawiska związane z produkcją i odbiorem dzieła, niemające bezpośredniego przełożenia na kreowanie treści narracyjnych.
TYTUŁ PANELU: Narracja w filmie fabularnym: między kinem klasycznym a postklasycznym
KOORDYNATOR PANELU: prof. dr hab. Mirosław Przylipiak
ADRES MAILOWY: fpomp@ug.edu.pl
OPIS PANELU: Punktem wyjścia panelu jest toczony przez narratologów spór co do tego, w jakim stopniu rozmaite odłamy dzisiejszego kina fabularnego kontynuują tradycje kina klasycznego, na ile zaś się im sprzeniewierzają. Oczekujemy na teksty, które się do tego sporu odnoszą. Mogą one weryfikować pojęcie kina klasycznego oraz jego opisów. Mogą wskazywać na elementy kontynuacji kina klasycznego w kinie współczesnym, ale również na te nurty, które przekraczają tradycyjną formułę – jak „puzzle films”, slow cinema czy kino hiperkinetyczne. Mogą również mieć charakter stricte metodologiczny i dotyczyć metody opisu form narracyjnych.
TYTUŁ PANELU: Nieantropocentryczne myślenie o wizualności: posthumanizm, afekty i nowy materializm
KOORDYNATORZY PANELU: prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz, dr Sebastian Jagielski, mgr Marta Stańczyk, dr Grażyna Świętochowska, dr Magdalena Zdrodowska
ADRESY MAILOWE: m.radkiewicz@uj.edu.pl; sebastian.jagielski@uj.edu.pl; stanczyk.mrt@gmail.com; graz@panoptikum.pl; magda.zdrodowska@uj.edu.pl
OPIS PANELU: Pierwszym celem panelu jest przedyskutowanie tych wątków refleksji o wizualności, w których obecne są kategorie nieantropocentryczne, związane z procesami biologicznymi, biochemicznymi i biotechnologicznymi czy na różny sposób pojmowaną ekologią. Na szczególną uwagę zasługują studia nad potwornością, studia nad niepełnosprawnością czy rozszerzające myślenie o człowieczeństwie refleksje trans- i posthumanistyczne otwierają nowe pole do rozważań nad różnorodnością (ludzkich) ciał, zwłaszcza tych, których nienoramtywność jest spowodowana chorobą, wypadkiem lub kataklizmem naturalnym jak i działalnością ludzką (jak wojny czy zanieczyszczenie środowiska).
Drugi cel panelu to podjęcie refleksji na temat afektywnego, zmysłowego i cielesnego wymiaru kina. Kategoria afektu dokonuje rozległych przewartościowań, każąc na nowo zdefiniować nie tylko ciało, odbiór czy podmiot, ale także przestrzeń. Przestrzenie oficjalne zanieczyszczane są głosami wykluczonych, szumami z przestrzeni prywatnych i wołaniem z „bolesnych miejsc”. Ta polityka afektu każe zastanowić się nad przestrzeniami jak najbardziej konkretnymi – politycznymi, społecznymi, kulturowymi – ale rozumianymi również jako pewne powierzchnie czy, jeszcze szerzej, dominujące dyskursy.
Trzecim założeniem tematu jest włączenie do rozważań o kinie i mediach koncepcji nowego materializmu, zmuszającego do przedefiniowania roli i funkcji materii jako aktywnej, sprawczej, politycznej.
O przysyłanie zgłoszeń proszone są również osoby zainteresowane nieapocentrycznym myśleniem o wizualności, a których badania nie mieszczą się w wyżej wskazanych obszarach.
TYTUŁ PANELU: Film poza kinem
KOORDYNATOR PANELU: dr hab. prof. UŁ Piotr Sitarski
ADRES MAILOWY: piotr.sitarski@uni.lodz.pl
OPIS PANELU: W drugiej połowie dwudziestego wieku dokonała się gwałtowna ewolucja praktyk oglądania filmu, w wyniku której przestał on być rozrywką publiczną, a zaczął funkcjonować przede wszystkim w przestrzeni domowej. Doświadczenie filmowe znalazło swój materialny ekwiwalent w nośniku, który stał się przedmiotem transakcji komercyjnych i obiektem kolekcjonerskim. Przyczyniły się do tego zmiany techniczne polegające na wprowadzeniu nowych technik eksploatacji filmów oraz zmiany w sposobach dystrybucji filmowej. Celem panelu jest refleksja nad tymi przekształceniami z perspektywy kultury, społeczeństwa, sztuki i techniki.
Przykładowe obszary tematyczne wystąpień obejmują:
– kulturowe praktyki domowego oglądania filmów;
– historię techniki domowego oglądania filmów, od systemu Pathé-Baby, przez taśmę 8 mm, systemy zapisu na taśmie magnetycznej, aż do płyt Blu-ray i usług wideo na żądanie;
– historię mniej popularnych formatów, szczególnie „martwych mediów”, takich jak Video 2000, LaserDisc, TeD, a ostatnio HD DVD;
– historię polskich magnetowidów i odtwarzaczy laserowych;
– historię kultury wideo w Polsce i na świecie;
– historię dystrybucji filmów wideo, zarówno legalnej, jak i nielegalnej;
– publiczne wykorzystanie technik domowego oglądania filmów (projekcje wideo w klubach, parafiach, domach kultury itd.);
– repertuar filmowy w telewizji;
– praktyki kolekcjonerskie związane z nośnikami filmowymi i ich znaczenie dla przemysłu filmowego;
– wpływ technik domowego oglądania filmu na badania filmoznawcze poprzez możliwość szczegółowego oglądu filmu oraz poprzez dostęp do szerokiego repertuaru filmów;
– zagadnienia edycji krytycznej w odniesieniu do tekstu filmowego;
– prawne regulacje dotyczące wykorzystania kopii filmowych na różnych nośnikach oraz łamanie tych regulacji.
TYTUŁ PANELU: Historia wizualna
KOORDYNATORZY PANELU: prof. dr hab. Dorota Skotarczak; dr Piotr Kurpiewski; dr Joanna Szczutkowska
ADRESY MAILOWE: skot@amu.edu.pl; kurpiewski001@gmail.com; historyk@ukw.edu.pl
OPIS PANELU: Od kilku dekad stale rozwija się naukowa refleksja nad filmem jako źródłem historycznym, a w ciągu ostatnich lat historia wizualna, rozumiana jako subdyscyplina badawcza zajmująca się analizą przedstawień (audiowizualnych) w kontekście historycznym, doczekała się istotnych opracowań książkowych, które wyznaczają nowe horyzonty badawcze (m.in. Historia wizualna Doroty Skotarczak czy Andrzej Wajda jako historyk Piotra Witka). Jednocześnie przekaz audiowizualny jako źródło historyczne, film historyczny (fabularny, dokumentalny, animowany i edukacyjny), dokumenty archiwalne i historyczne piśmiennictwo filmowe, film w edukacji historycznej oraz wszelkie aktywności badawcze związane z wymienionymi zagadnieniami stanowią niewyczerpane uniwersum, które w epoce cyfrowej poszerza się w postępie geometrycznym. Naukowa działalność na tym polu stwarza doskonałą platformę do współpracy między badaczami z różnych ośrodków naukowych. Stąd też pomysł, aby w ramach III Zjazdu Filmoznawców i Medioznawców „Przestrzenie – praktyki – artykulacje” odbył się panel, który skupiałby akademików różnych dyscyplin zorientowanych na tego typu poszukiwania.
TYTUŁ PANELU: Cyfrowe przestrzenie kina. Kinematografia po przełomie cyfrowym
KOORDYNATOR PANELU: mgr Miłosz Stelmach
ADRES MAILOWY: milosz.stelmach@gmail.com
OPIS PANELU: Cyfrowa rewolucja, jaka dokonała się w kinie w ostatnich dwóch dekadach – choć w dużej mierze niezauważalna dla widza – zmieniła niemal każdy aspekt przemysłu filmowego, stanowiąc przełom w historii medium porównywalny jedynie z wprowadzeniem dźwięku na przełomie lat 20. i 30. Jego kamieniami milowymi były m.in. cyfrowy montaż, wprowadzenie do powszechnego użytku cyfrowych kamer, wreszcie popularyzacja standardu DCP i digitalizacja kin. Celem panelu jest przyjrzenie się technicznym, społecznym, ekonomicznym i estetycznym uwarunkowaniom oraz skutkom tej globalnej przemiany rynku treści audiowizualnych, która dotknęła produkcję, dystrybucję, wyświetlanie i recepcję całego medium. Dla zrozumienia jej doniosłości istotne są zarówno rozważania teoretyczne (np. nad nową ontologią obrazu, charakterem rzeczywistości profilmowej czy estetycznymi konsekwencjami przemiany medium), analiza tekstualna i kontekstualna nowych trendów, stylistyk i form kina cyfrowego (zarówno głównego nurtu, jak i obiegu festiwalowego oraz niezależnego), a także badania nad technologią oraz procesami ekonomicznymi i społecznymi, które kształtują obraz kinematografii w epoce cyfrowej.
TYTUŁ PANELU: Prawo filmowe. Aspekty prawne i ekonomiczne eksploatacji dzieła filmowego
KOORDYNATOR PANELU: prof. nadzw. dr hab. Grzegorz Tylec
ADRES MAILOWY: grzegorztylec@kul.lublin.pl
OPIS PANELU: W ramach działalności PTBFM pragniemy zainicjować spotkanie specjalistów z zakresu nauk prawnych i ekonomicznych zajmujących się problematyką produkcji oraz eksploatacji dzieł filmowych. Dotychczas tematyka prawa filmowego pojawiała się epizodycznie w dyskursie naukowym z zakresu prawa własności intelektualnej, ochrony dóbr osobistych czy prawa administracyjnego dotyczącego funkcjonowania instytucji kultury. Bogactwo problemów prawnych oraz szybki rozwój technologii informatycznych powoduję, że specjalizacja praktyków w ramach określonych wąsko gałęzi prawa w dzisiejszym świecie jest nieunikniona. Wyjściem na przeciw tego rodzaju tendencjom będzie stworzenie platformy do wymiany poglądów naukowych zarówno badaczy (teoretyków prawa) jak i osób zajmujących się prawem filmowych w swej praktyce zawodowej. Wartością dodaną tego rodzaju inicjatywy będzie integrowanie środowiska prawników zajmujących się filmem i mediami ze środowiskiem badaczy skupionych wokół PTBFM.
TYTUŁ PANELU: Film a socjologia. Przestrzenie, praktyki, artykulacje
KOORDYNATORKA PANELU: dr Ewelina Wejbert-Wąsiewicz
ADRES MAILOWY: ewelina.wejbert@uni.lodz.pl
OPIS PANELU: Panel ma na celu aktywizację w polu naukowym polskich socjologów zajmujących się filmem. Tematem przewodnim będzie kwestia szeroko pojętej obecności filmu w polu socjologii, w socjologicznym dyskursie naukowym. W tym obszarze mieści się problem filmu jako przedmiotu badań socjologicznych (socjologia kina i filmu, socjologia wizualna, socjologia sztuki), różnorodnych metod badań (wykorzystujących film) jak i wypowiedzi naukowej (film socjologiczny) czy artystycznej (socjologiczny dokument filmowy) a także kwestia zastosowania filmu w dydaktyce. Panel może także stanowić okazję do podjęcia namysłu nad współczesnym statusem klasycznej socjologii filmu i kina.
TYTUŁ PANELU: Centra i peryferia – idiom geograficzny w sztukach audiowizualnych
KOORDYNATORKA PANELU: dr hab. Ewa Wójtowicz
ADRES MAILOWY: ewa.wojtowicz@uap.edu.pl
OPIS PANELU: Celem panelu jest podjęcie interdyscyplinarnej dyskusji na temat przestrzeni geograficznej, praktyk jej mapowania oraz artykulacji (werbalnych, audiowizualnych, procesualnych) zagadnień, które wyłaniają się w tym procesie poznawczym i twórczym. Kluczowe jest pytanie o centra i peryferia, zainspirowane przez wytyczony w książce Piotra Piotrowskiego Globalne ujęcie sztuki Europy Wschodniej postulat studiów: „nad peryferiami artystycznymi świata i oparta na porównawczej, horyzontalnej metodzie historia sztuki, studia nad geohistorycznymi marginesami i zmarginalizowanymi kulturami, nad Wschodem i globalnym Południem, daleką Północą i każdą inną częścią globu leżącą poza centralnie rozumianą kulturą, a także podważanie narracji głównego nurtu i ujawnianie artystycznych oraz historycznych praktyk wykluczania.” (Piotrowski, 2018:27-28).
Współczesne koncepcje kuratorskie oraz doświadczenia artystów wyruszających w podróż w poszukiwaniu alternatywnych możliwości obrazowania zmapowanego już niemal całkowicie świata, wskazują, że możliwa jest nie tylko architektura performatywna, ale także i performatywne przestrzenie. Jawią się one jako nieciągłe, policentryczne i enklawowe: podzielone granicami nie zawsze geopolitycznymi, lecz także technologicznymi, ekonomicznymi, czy światopoglądowymi. W takich przestrzeniach powstają „obrazy zagnieżdżone”, (vide Anna Nacher, Media lokacyjne, 2016), za sprawą nie tylko praktyk reprezentacji, ale także bycia w przestrzeni: jej przemierzania, dokumentowania, tagowania, kwestionowania i redefiniowania.
Proponowana tematyka panelu:
- myślenie geograficzne, ciemna geografia, kategorie centrów i peryferiów,
- geografia relacyjna (Irit Rogoff) a sztuki audiowizualne,
- „człowiek z kamerą”: podróż jako (nad)produkcja obrazów,
- ekspedycje, eksploracje, migracje, przedepty,
- topografia przestrzeni tranzytowych, granicznych, ziem niczyich,
- przemiana przestrzeni w (nie)miejsce,
- spojrzenie z lotu drona jako „hegemonic gaze”,
- performatywna architektura i przestrzeń, nie tylko miejska,
- architektura informacji: badanie infrastruktury, widzialność danych,
- chronopolityka wobec alternatywnych („horyzontalnych” i krytycznych) kartografii.
Nawiązując do koncepcji horyzontalnej historii sztuki Piotra Piotrowskiego zapraszam do refleksji nad peryferiami, marginesami i przestrzeniami tranzytowymi. Jak przemieszczają się granice, jak wymykają się centra, jak wytyczane są peryferia? Jak rozpoznają to twórcy wyruszający „w teren” i posługujący się (nie tylko) mediami obrazowania?